Για να μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση να κάνει πράξη την πράσινη μετάβαση που εδώ και χρόνια ευαγγελίζεται, θα χρειαστεί κρίσιμες πρώτες ύλες, όπως για παράδειγμα σπάνιες γαίες, οι οποίες όμως προέρχονται κυρίως από την Κίνα.
.
«Κρίσιμες πρώτες ύλες – όπως οι σπάνιες γαίες και το μαγνήσιο – είναι αναγκαίες για μια σειρά βασικών προϊόντων και τεχνολογιών που θα στηρίξουν την ικανότητα της ΕΕ να μειώσει τις ανθρακούχες εκπομπές. Οι μόνιμοι μαγνήτες σπάνιων γαιών αποτελούν κρίσιμες πρώτες ύλες για τα ηλεκτρικά οχήματα και τις ανεμογεννήτριες», διαβάζουμε στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου υπογραμμίζεται όμως και κάτι άλλο, ότι η ΕΕ εν προκειμένω «εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα για την πρόσβαση σε μαγνήσιο και σπάνιες γαίες».
Η Κίνα, όπως αναφέρεται, αντιπροσωπεύει το 93% της παγκόσμιας παραγωγής μαγνητών σπάνιων γαιών και το 89% της παραγωγής μαγνησίου.
Παρόλο, λοιπόν, που οι σπάνιες γαίες έχουν αξιολογηθεί ως κρίσιμες από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι χώρες της Ένωσης εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από την Κίνα για την προμήθεια τους.
Το ζήτημα πια είναι εάν θα μπορέσει η ΕΕ να ισορροπήσει τους φιλόδοξους ενεργειακούς στόχους της, χωρίς όμως να θυσιάσει την γεωπολιτική της αυτονομία και την οικονομική της ανταγωνιστικότητα.
Η παγκόσμια αγορά για τις σπάνιες γαίες διαμορφώθηκε στα 9 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, αλλά προβλέπεται ότι σε μια δεκαετία θα έχει διπλασιαστεί, στα 21 δισεκατομμύρια δολάρια.
Οι σπάνιες γαίες είναι κρίσιμες για την κατασκευή των μόνιμων μαγνητών που χρησιμοποιούνται σε ανεμογεννήτριες, ηλεκτρικά αυτοκίνητα, συστήματα των πολεμικών αεροσκαφών κ.ά.
Η πρωτιά της Κίνας στην εξόρυξη και επεξεργασία σπάνιων γαιών είναι προϊόν τριών δεκαετιών στοχευμένων κινήσεων από το Πεκίνο το οποίο αναγνώρισε εγκαίρως τον σημαντικό ρόλο των εν λόγω πρώτων υλών.
Παρότι έχουν γίνει προσπάθειες να αναπτυχθούν κέντρα εξόρυξης και επεξεργασίας εκτός Κίνας, το Πεκίνο έχει και εκείνο από την πλευρά του προχωρήσει σε νέες επενδύσεις διπλασιάζοντας την παραγωγή του τα τελευταία χρόνια.
Η παραγωγή σπάνιων γαιών στην Ευρώπη είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Ακόμα και σε κλάδους όπου η ΕΕ έχει την παγκόσμια πρωτιά, όπως στην κατασκευή ανεμογεννητριών, οι Ευρωπαίοι βασίζονται στην Κίνα για την παραλαβή κρίσιμων εξαρτημάτων.
Ωστόσο, η ΕΕ προωθεί σχέδια με στόχο να αυξήσει την παραγωγή της.
Σε αυτό το πλαίσιο, η σουηδική κρατική εταιρεία εξορύξεων LKAB ανακοίνωσε πως βρήκε τα μεγαλύτερα κοιτάσματα σπάνιων γαιών στην Ευρώπη στη Λαπωνία.
Πολλοί στη Γηραιά Ηπειρο έχουν πια αποδεχτεί ότι είναι αργά για την Ευρώπη να μπορέσει να ανεξαρτητοποιηθεί πλήρως από την Κίνα, ιδιαίτερα αν θέλει να επιτύχει τους περιβαλλοντολογικούς της στόχους. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, θα πρέπει να επιδιωχθεί ως στόχος η διεύρυνση της αγοράς μέσα από τη διαφοροποίηση των προμηθευτών και όχι η ριζική της μεταμόρφωση.
«Ο σκοπός δεν είναι να σταματήσουμε το εμπόριο με την Κίνα», εξηγεί έμπειρος διπλωμάτης. «Σκοπός είναι μια υγιής σχέση […] Δεν θέλουμε να έχουμε ανταγωνιστική σχέση με την Κίνα, αλλά δεν θέλουμε να είμαστε εξαρτημένοι.»
Με πληροφορίες από FT
Οι σπάνιες γαίες έχουν αξιολογηθεί ως κρίσιμες για την πράσινη μετάβαση, οι χώρες της ΕΕ ωστόσο εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από την Κίνα για την προμήθεια τους.