Σημαντικές ανακατατάξεις στην ευρωπαϊκή αγορά επενδυτικών κεφαλαίων έχει προκαλέσει η εφαρμογή των νέων κατευθυντήριων γραμμών της ESMA για τη χρήση όρων ESG και βιωσιμότητας στις ονομασίες των funds, επιβεβαιώνοντας ότι η εποχή της «εύκολης» βιωσιμότητας φτάνει στο τέλος της. Σύμφωνα με νέα ανάλυση κινδύνου της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών, οι κανόνες έχουν ήδη περιορίσει ουσιαστικά τον κίνδυνο greenwashing και έχουν αναγκάσει τους διαχειριστές να ευθυγραμμίσουν τα χαρτοφυλάκια με το αφήγημα που προβάλλουν στους επενδυτές.
.
Η μελέτη βασίστηκε σε σχεδόν 1.000 ενημερώσεις μεριδιούχων από τους 25 μεγαλύτερους διαχειριστές κεφαλαίων στην ΕΕ, με συνολικά υπό διαχείριση κεφάλαια 7,5 τρισ. ευρώ. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα δύο τρίτα των funds που επηρεάστηκαν από τις οδηγίες άλλαξαν όνομα, ενώ πάνω από τα μισά τροποποίησαν και την επενδυτική τους πολιτική, κυρίως μέσω αυστηρότερων εξαιρέσεων για δραστηριότητες που σχετίζονται με τα ορυκτά καύσιμα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η πλειονότητα των αλλαγών αφορούσε την πλήρη αφαίρεση όρων ESG ή “sustainability” από τις ονομασίες των κεφαλαίων. Σε πολλές περιπτώσεις, τα funds επέλεξαν πιο «ουδέτερη» ορολογία, όπως “screened”, “select” ή “scored”, αποφεύγοντας πλέον τη ρητή αναφορά σε βιωσιμότητα. Η ESMA σημειώνει ότι αυτή η τάση θα παρακολουθείται στενά, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθούν νέες μορφές έμμεσου greenwashing.
Οι κατευθυντήριες γραμμές, που δημοσιεύθηκαν τον Μάιο του 2024 και εφαρμόστηκαν πλήρως έως τον Μάιο του 2025, εισάγουν σαφή ιεράρχηση όρων και αυστηρά ποσοτικά κριτήρια. Όλα τα funds που χρησιμοποιούν ESG ή συναφείς όρους οφείλουν να επενδύουν τουλάχιστον το 80% των κεφαλαίων τους σύμφωνα με περιβαλλοντικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά, ενώ όσοι χρησιμοποιούν όρους όπως “sustainable” υπόκεινται και σε πρόσθετες εξαιρέσεις τύπου Paris-Aligned Benchmarks, που αποκλείουν συγκεκριμένες δραστηριότητες σε πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα.
Η ανάλυση χαρτοφυλακίων περίπου 4.000 ευρωπαϊκών funds με συνολικά 2 τρισ. ευρώ υπό διαχείριση δείχνει ότι όσα είχαν μεγαλύτερη έκθεση σε ορυκτά καύσιμα ήταν πολύ πιο πιθανό να αφαιρέσουν ESG όρους από το όνομά τους. Αντίθετα, τα funds που διατήρησαν την ESG σήμανση μείωσαν την έκθεσή τους σε δραστηριότητες ορυκτών καυσίμων με ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με την υπόλοιπη αγορά, επιβεβαιώνοντας ότι οι νέοι κανόνες λειτούργησαν ως μοχλός πραγματικής προσαρμογής.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η γεωγραφική διάσταση. Τα funds που διαχειρίζονται εταιρείες με έδρα τις ΗΠΑ εμφανίζονται σαφώς πιο πρόθυμα να αλλάξουν ονομασία όταν τα χαρτοφυλάκιά τους δεν συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις, γεγονός που η ESMA συνδέει με το πιο εχθρικό πολιτικό κλίμα απέναντι στο ESG στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Για τους Ευρωπαίους – και κατ’ επέκταση τους Έλληνες – επενδυτές, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: το όνομα ενός fund δεν αρκεί πλέον. Οι νέοι κανόνες ενισχύουν την προστασία των επενδυτών και αποκαθιστούν την αξιοπιστία της βιώσιμης χρηματοδότησης, αλλά ταυτόχρονα αυξάνουν την ευθύνη των διαχειριστών να αποδείξουν στην πράξη τις δεσμεύσεις τους. Σε μια αγορά όπου το ESG περνά από το marketing στη συμμόρφωση, η ευθυγράμμιση λόγων και πράξεων γίνεται πλέον προϋπόθεση και όχι επιλογή.
Η μελέτη βασίστηκε σε σχεδόν 1.000 ενημερώσεις μεριδιούχων από τους 25 μεγαλύτερους διαχειριστές κεφαλαίων στην ΕΕ, με συνολικά υπό διαχείριση κεφάλαια 7,5 τρισ. ευρώ.