Μια από τις πιο σημαντικές, αλλά σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητες, εξελίξεις που προέκυψαν από τη σύνοδο κορυφής COP26 μπορεί να αρχίσει να αντιμετωπίζει αυτή την ανησυχία: τη δημιουργία μιας παγκόσμιας κοινοπραξίας χρηματοπιστωτικών ρυθμιστικών αρχών που θα ασχοληθεί με το ζήτημα των προτύπων δεδομένων ESG.
Και εδώ υπάρχει λίγη περισσότερη ελπίδα, καθώς οι χρηματοπιστωτικές και περιβαλλοντικές ρυθμιστικές αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των άλλων μεγάλων οικονομιών της αγοράς κινούνται προς την τυποποίηση του τρόπου μέτρησης της προόδου -και της υπεκφυγής-.
Το αποτύπωμα άνθρακα μετρήσιμο με βάση τις εκπομπές είναι φυσικά μια αληθινή μέτρηση. Όμως, οι ρυθμιστικές αρχές, όπως η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC), η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και πολλοί άλλοι, επικεντρώνονται σε μια ευρύτερη και πιο εμπειρική φόρμουλα από την καταμέτρηση των μειώσεων των εκπομπών. Στο επίκεντρο αυτών των προσπαθειών βρίσκεται το λεγόμενο κίνημα ESG, το οποίο επιδιώκει να δώσει κίνητρα για καλή συμπεριφορά μέσω της αξιολόγησης της περιβαλλοντικής, κοινωνικής και διοικητικής συμπεριφοράς των εταιρειών, των κυβερνητικών οργανισμών και άλλων οντοτήτων.
Εταιρείες σε όλο τον κόσμο έχουν δρομολογήσει σημαντικές πρωτοβουλίες ESG, ύψους πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, οι οποίες - επιφανειακά τουλάχιστον - στοχεύουν στη βελτίωση των επιδόσεών τους σε ένα ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διοικητικών μετρήσεων. Οι επενδυτές έχουν ανακατευθύνει τρισεκατομμύρια μακριά από επιχειρήσεις με κακή φήμη ή επιχειρηματικά μοντέλα υψηλής έντασης άνθρακα.
Ωστόσο, η έλλειψη μιας τυποποιημένης μεθοδολογίας για τη μέτρηση πραγμάτων όπως οι «εργασιακές σχέσεις» ή η «επιμέλεια της αλυσίδας εφοδιασμού» έχει θολώσει τα νερά και έχει καταστήσει το κίνημα ευάλωτο σε ψευδείς ισχυρισμούς περί «οικολογίας» που δεν έχουν πραγματικό αντίκτυπο.
Στα χνάρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θέσπισε το 2020 τον Κανονισμό Γνωστοποίησης της Βιώσιμης Χρηματοδότησης (SFDR), ο παγκόσμιος ρυθμός των κανονισμών έχει επιταχυνθεί. Από τη σκοπιά των ρυθμιστικών αρχών, το «πράσινο ξέπλυμα», όπως έχει γίνει γνωστή η στρατηγική μάρκετινγκ, μοιάζει με συνωμοσία με σκοπό την εξαπάτηση των επενδυτών. Πράσινο ξέπλυμα είναι όταν μια εταιρεία με ιστορικό περιβαλλοντικής ζημίας, όπως η BP, αποφασίζει να αλλάξει το χρώμα του λογότυπού της σε πράσινο και να βάλει μερικά χαρούμενα εικονίδια του ήλιου πάνω του, ενώ ταυτόχρονα διαρρέει πετρέλαιο στον Κόλπο του Μεξικού και εργάζεται πυρετωδώς για να διασφαλίσει ότι η οικονομία έντασης άνθρακα (ο λόγος ύπαρξής της) θα παραμείνει και στον 21ο αιώνα.
Οι ανησυχίες ότι οι καλοπροαίρετοι επενδυτές παραπλανούνται έχουν ανάψει φωτιά κάτω από τις ρυθμιστικές αρχές. Το 2022, αυτή η ρυθμιστική τάση θα μεταπηδήσει από τη Wall Street στην Main Street. Η Αρχή Ανταγωνισμού και Αγορών (CMA) του Ηνωμένου Βασιλείου ενεργεί επίσης, δημοσιεύοντας έναν Κώδικα Πράσινων Ισχυρισμών και προειδοποιώντας για μια επερχόμενη σαρωτική αναθεώρηση των παραπλανητικών πράσινων ισχυρισμών.
Αυτό εξελίσσεται σε παγκόσμιο πρότυπο. Όταν οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές ασχολήθηκαν με την προστασία των δεδομένων το 2016, ψηφίζοντας τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR), οι αμερικανικές εταιρείες και άλλες εκτός Ευρώπης διαπίστωσαν ότι η αγνόηση των νέων κανονισμών για τα δεδομένα θα έθετε σε κίνδυνο την πρόσβασή τους στην αγορά της Ε.Ε., μια συνέπεια πολύ μεγάλη για να την αγνοήσουν - και έτσι αναγκάστηκαν να παραδεχτούν ότι η Ε.Ε. έχει υπερεθνική ικανότητα να επιβάλλει τη συμμόρφωση. Λίγο αργότερα, οι ρυθμιστικές αρχές της Καλιφόρνιας, μιας άλλης δικαιοδοσίας που καθορίζει τις τάσεις, ακολούθησαν το παράδειγμά τους, ψηφίζοντας τον Νόμο για την Προστασία του Καταναλωτικού Απορρήτου της Καλιφόρνιας (CCPA) το 2018. Έκτοτε, επτά άλλες πολιτείες των ΗΠΑ έχουν περάσει τις δικές τους εκδοχές του νόμου και νομοσχέδια που αντιγράφουν το GDPR.
Κάτι παρόμοιο αναμένεται να συμβεί και με τους κανονισμούς του ESG. Η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ ενέκρινε νομοσχέδιο αποκάλυψης ESG τον Ιούνιο του 2021 και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάζεται τώρα με διάφορους φορείς αναφοράς για την ανάπτυξη υποχρεωτικής αναφοράς ESG για περίπου 49.000 μεγάλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ε.Ε. ή είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο. Τα πρότυπα για αυτήν την αναφορά θα δημοσιευθούν φέτος και πιθανότατα θα τεθούν σε ισχύ το 2023.
Ο νέος οργανισμός - το Διεθνές Συμβούλιο Προτύπων Βιωσιμότητας (ISSB) - θα έχει τη δικαιοδοτική ισχύ των εθνικών κυβερνήσεων. Δυστυχώς, ακολουθώντας την τρέχουσα δειλία τους απέναντι σε οτιδήποτε μοιάζει με παγκόσμια διακυβέρνηση, οι Ηνωμένες Πολιτείες κρατούν αποστάσεις. Είναι πιθανό η κυβέρνηση Μπάιντεν να επιλέξει να ενταχθεί στο ISSB πριν λήξει η θητεία του, αλλά είναι εξίσου πιθανό ο επόμενος Πρόεδρος του Λευκού Οίκου υπό την ηγεσία των Ρεπουμπλικανών, ο οποίος θα ήταν φιλοσοφικά αντίθετος σε οποιαδήποτε ξένη φωνή στη νομοθέτηση των ΗΠΑ, να προσπαθήσει να ακυρώσει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί.
Μέχρι σήμερα, ακόμη και στην Ευρώπη, όπου οι κανονισμοί SFDR τέθηκαν σε ισχύ μόλις την 1η Ιανουαρίου, οι γνωστοποιήσεις ESG ήταν εθελοντικές ενέργειες ως απάντηση στη ζήτηση των επενδυτών και την ανησυχία για (ή επιθυμία χειραγώγησης) τη φήμη της επωνυμίας. Επιπλέον, στη βιασύνη του κλάδου ESG για πελάτες, οι εταιρείες έχουν φυσικά την τάση να υιοθετούν ιδιόκτητες προσεγγίσεις στις αξιολογήσεις τους, υποστηρίζοντας όλες ότι διαθέτουν τους καλύτερους αλγόριθμους. Αυτοί οι αλγόριθμοι δημιουργούν μερικές φορές εξαιρετικά διαφορετικά αποτελέσματα για την απόδοση της ίδιας εταιρείας και εφαρμόζουν μεθοδολογίες που δεν συμμορφώνονται απαραίτητα με το σύνολο.
Εάν αυτή η τροχιά θέσπισης κανόνων συνεχιστεί, θα αυξήσει τις αξιολογήσεις ESG ως ένα σημαντικό παράθυρο για το κοινό στη συμπεριφορά των εταιρειών. Επιπλέον, θα παρέχει στις κυβερνήσεις μόχλευση για να ωθήσουν τις εταιρικές μηχανές της παγκόσμιας οικονομίας προς τις net zero υποσχέσεις που δόθηκαν στη Γλασκώβη. Ο προσδιορισμός του περιεχομένου των εταιρικών γνωστοποιήσεων και του τρόπου με τον οποίο θα πρέπει να γίνονται θα εκθέσει τις καθυστερήσεις σε αρνητική πίεση στις τιμές της μετοχής και θα προκαλεί εκποιήσεις από θεσμικούς επενδυτές και ζημιά στη φήμη και πιθανά μποϊκοτάζ από τους καταναλωτές.
Οι εταιρείες αισθάνονται υποχρεωμένες να αποκαλύψουν δεδομένα σχετικά με τις επιδόσεις τους ESG για τρεις κύριους λόγους: το συναίσθημα των επενδυτών, την ανθεκτικότητα (πρόσφατες οικονομικές και ακαδημαϊκές μελέτες υποδεικνύουν ότι οι εταιρείες που αξιολογούν καλά τις μετρήσεις ESG είναι πιο ανθεκτικές στη μακροπρόθεσμη οικονομική τους απόδοση) και την απόδοση της αγοράς.
Για παράδειγμα, η ευαισθητοποίηση του κοινού και της αγοράς σχετικά με την κοινωνική συνιστώσα του ESG έχει μεταμορφωθεί από την πανδημία COVID-19, καθώς η δυναμική εργαζομένων-εργοδοτών έχει αλλάξει και οι άνθρωποι έχουν συνειδητοποιήσει τη σημασία της ασφάλειας των εσωτερικών εργασιακών περιβαλλόντων. Πρέπει ένα γραφείο που εγκαθιστά αισθητήρες έξυπνων κτιρίων για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα να ανταμείβεται; Τι γίνεται με μια μονάδα συσκευασίας κρέατος που επενδύει σε αναβαθμίσεις HVAC για καλύτερο αερισμό; Δυστυχώς, αυτές οι ζωτικές κινήσεις για την εξασφάλιση και τη διασφάλιση των εργαζομένων δεν θα αποτυπωθούν απαραίτητα στις τρέχουσες μεθοδολογίες ESG.
Τα αποτελέσματα αυτών των ασυνεπειών μπορεί να είναι προβληματικά. Ορισμένοι οίκοι αξιολόγησης, για παράδειγμα, κατηγοριοποιούν τους παραγωγούς φυσικού αερίου ως κάπως πράσινους λόγω του ζωτικού ρόλου που πρέπει να διαδραματίσει το φυσικό αέριο στην περίοδο μετάβασης στο μηδενικό ισοζύγιο. Άλλοι τους βλέπουν ως κακοποιούς της οικονομίας του άνθρακα. Η τράπεζα Wells Fargo συγκεντρώνει χαμηλές βαθμολογίες από πολλές εταιρείες παροχής δεδομένων ESG, λόγω παραπλανητικών επιχειρηματικών πρακτικών που στο παρελθόν οδήγησαν σε υψηλά πρόστιμα για τις δραστηριότητες στεγαστικού δανεισμού και λιανικής τραπεζικής. Ωστόσο, το 2020, η τράπεζα κέρδισε βραβείο από την S&P για "διαρκή αριστεία" στην προσέγγισή της για το περιβάλλον, αφού σύναψε μακροπρόθεσμη ενεργειακή σύμβαση με εταιρείες που διαθέτουν ηλιακή και γεωθερμική ενέργεια στην αλυσίδα εφοδιασμού τους.
Μια μελέτη της Σχολής Διοίκησης Sloan του MIT διαπίστωσε ότι οι διαφορετικές μεθοδολογίες καθιστούν ανόητη την ιδέα της αξιολόγησης των επιδόσεων μιας επιχείρησης. Δεδομένου ότι η πίεση των επενδυτών είναι ο κινητήριος μοχλός της αλλαγής στη θεωρία της ESG, τα αποκλίνοντα σήματα που στέλνουν οι εταιρείες αξιολόγησης αμβλύνουν και ακόμη και εμποδίζουν την πρόοδο.
Mετά την «αποτυχία» της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή του 2021 (COP26) το μπαλάκι πάει πάλι πίσω στις εθνικές κυβερνήσεις, οι οποίες, καλώς ή κακώς, εξακολουθούν να είναι οι δημιουργοί και οι θεματοφύλακες δεσμευτικών, εφαρμόσιμων νόμων και κανονισμών.