Ρύπανση δεν προκαλεί το πλαστικό, αλλά η μη ορθή ανακύκλωσή του

Για σειρά ετών τα πλαστικά ήταν το σύμβολο της περιβαλλοντικής ρύπανσης. Όλοι θυμόμαστε τις εκστρατείες κατά των πλαστικών, τις διαφημίσεις «όχι σκουπίδια, όχι πλαστικά σε θάλασσες και ακτές». Οι καμπάνιες αυτές ήταν-και είναι-απολύτως θεμιτές, με την έννοια ότι το πλαστικό είναι ένα υλικό που απαιτεί μεγάλη προσοχή τόσο στο τέλος του κύκλου ζωής του, όσο και κατά τη διάρκεια χρήσης του. Eίναι, όμως, λύση η απαγόρευσή του και τι θα σημάνει αυτό για τις βιομηχανίες πλαστικών και για τις τιμές των προϊόντων που χρησιμοποιούν πλαστικά κομμάτια;

.

Η τάση για την αποδυνάμωση των πλαστικών είναι πανευρωπαϊκή και προκύπτει ως αποτέλεσμα των πολιτικών για την κλιματική αλλαγή, οι οποίες ωστόσο δεν γίνονται ευρέως αποδεκτές από τρίτες χώρες, γεγονός που οδηγεί σε μια διαρκεί ανισορροπία. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Plastics Europe, το μερίδιο της Ε.Ε. στην παγκόσμια παραγωγή πλαστικών βαίνει μειούμενο, ενώ για πρώτη φορά μετά το 2018 καταγράφεται πτώση όχι μόνο της παραγωγής πρωτογενών πολυμερών αλλά και των ανακυκλωμένων υλικών.

Από την άλλη πλευρά, η Κίνα κατέχει τον ρόλο του ηγέτη διεθνώς, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες ενισχύουν συνεχώς τη θέση τους σε επίπεδο παραγωγικότητας και τεχνολογικής καινοτομίας. Σε αυτό το τοπίο, η Ευρώπη εξετάζει την επιβολή δασμών στις εισαγωγές πολυμερών από τις ΗΠΑ προκαλώντας έντονο προβληματισμό στον κλάδο. Σύμφωνα με την EuPC, «οι δασμοί αυτοί συνιστούν άμεση απειλή για 50.000 μεταποιητικές επιχειρήσεις πλαστικών στην Ευρώπη και τα 1,6 εκατομμύρια θέσεις εργασίας που στηρίζουν». Οι επιπτώσεις, όπως υπογραμμίζει, περιλαμβάνουν αυξήσεις στο κόστος πρώτων υλών, κύμα φθηνών εισαγόμενων τελικών προϊόντων, αναστολή επενδύσεων σε ανακύκλωση και υπονόμευση των ευρωπαϊκών στόχων για την κυκλική οικονομία.

Σε εγχώριο επίπεδο, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος με γραπτή επιστολή προς την πολιτική ηγεσία και τους Έλληνες ευρωβουλευτές, προειδοποιεί ότι «η επιβολή δασμών σε κρίσιμες πρώτες ύλες όπως το πολυαιθυλένιο θα πλήξει σοβαρά την εγχώρια παραγωγή, καθιστώντας τα ελληνικά προϊόντα λιγότερο ανταγωνιστικά σε σχέση με εκείνα τρίτων χωρών. Κάτι τέτοιο πλήττει όχι μόνο τις ελληνικές εξαγωγές, αλλά και τις θέσεις εργασίας».

Κόντρα στον ευρωπαϊκό σκεπτικισμό σχετικά με τα πλαστικά, ο ΣΒΠΕ προτείνει αντί για βίαιες καταργήσεις, την ανάπτυξη και εδραίωση ενός πλήρους και λειτουργικού συστήματος ανακύκλωσης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο εγγυοδοτικό σύστημα ανακύκλωσης DRS, κατά το οποίο ο καταναλωτής πληρώνει αρχικά την συσκευασία σε πιο αυξημένη τιμή, αλλά όταν την ανακυκλώσει παίρνει πίσω την διαφορά, η οποία θα μπορούσε να είναι της τάξης των δέκα λεπτών του ευρώ. Σε σχετική ανακοίνωση ο ΣΒΠΕ, δηλώνει χαρακτηριστικά: «Η ανακύκλωση των πλαστικών γίνεται πράξη μόνο όταν τα δευτερογενή υλικά αξιοποιούνται ως πρώτες ύλες στη βιομηχανία. Πέραν της διαλογής στην πηγή, της συλλογής, της μεταφοράς και της ανάκτησής τους σε διαφορετικές κατηγορίες, απαιτούνται επιπλέον στάδια επεξεργασίας, ώστε τα ανακυκλώσιμα πλαστικά να καταστούν κατάλληλα για επαναχρησιμοποίηση. Για να λειτουργήσει το σύστημα στην πράξη απαιτείται και θεσμικό και χρηματοδοτικό πλαίσιο».

Σημειώνεται, εδώ, οτι το ζήτημα της ανακύκλωσης πλαστικών δεν είναι «ελληνικό». Στα 27 κράτη-μέλη, η συνολική δυναμικότητα ανακύκλωσης για πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας και πολυπροπυλένιο, έμεινε σχεδόν αμετάβλητη ανάμεσα στα έτη 2022-2023, στους 3,5 εκατομμύρια τόνους. Ομοίως και για το γνωστό PET, που γνωρίζουμε από την ευρεία χρήση του στον τομέα των τροφίμων, το τελευταίο διάστημα καταγράφεται ακόμη και μείωση της εγκατεστημένης δυναμικότητας για την παραγωγή ανακυκλωμένου υλικού. Όλα αυτά την στιγμή που οι στόχοι του Κανονισμού για τις Συσκευασίες και τα Απόβλητα Συσκευασίας (PPWR) προβλέπουν σημαντική αύξηση της ανακυκλωμένης πρώτης ύλης έως το 2030, ως βασικό πυλώνα επιτυχίας της μετάβασης.

Οι Έλληνες βιομήχανοι πλαστικών πάντως, μέσω του ΣΒΠΕ, κινούνται στην κατεύθυνση της στήριξης της ανακύκλωσης και της μεταστροφής της συνολικής κουλτούρας σχετικά με αυτήν καθώς θεωρούν πως είναι κρίσιμο σημείο για την αλλαγή της υφιστάμενης κατάστασης. Όπως είχε αναφερθεί χαρακτηριστικά από τον ΣΒΠΕ στο συνέδριο Plastainability μέσα στην χρονιά, «το πλαστικό μπορεί να μετατραπεί από σύμβολο ρύπανσης σε σύμβολο μετάβασης με συνεργασία της Πολιτείας, των Βιομηχανιών και του πολίτη».