Το λανσάρισμα της νέας, πολυαναμενόμενης παγκόσμιας αγοράς ανθρακούχων πιστώσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ κινδυνεύει να παγώσει, καθώς οι διαπραγματεύσεις στη COP30 σκοντάφτουν σε μια φαινομενικά «μικρή» αλλά ουσιαστική χρηματοδοτική εκκρεμότητα.
.
Σύμφωνα με πηγές που συμμετέχουν στις συνομιλίες στη Μπελέμ της Βραζιλίας, χώρες-μέλη αδυνατούν να συμφωνήσουν για τη μεταφορά περίπου 30 εκατ. δολαρίων από έναν παλιό μηχανισμό πιστώσεων προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τη λειτουργία της νέας αγοράς.
Η συζήτηση πλήττει κατευθείαν την καρδιά του μηχανισμού Άρθρου 6.4: το πρώτο ενιαίο, κεντρικό σύστημα εμπορίας πιστώσεων σε επίπεδο ΟΗΕ, το οποίο θα επιτρέπει σε κράτη και επιχειρήσεις να αγοράζουν πιστώσεις που αντιπροσωπεύουν μειώσεις εκπομπών σε αναπτυσσόμενες χώρες. Η αγορά αυτή θεωρείται κρίσιμο εργαλείο τόσο για την επίτευξη κλιματικών στόχων όσο και για τη χρηματοδότηση έργων μείωσης εκπομπών και προσαρμογής στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Οι διαδικασίες έχουν ήδη καθυστερήσει σχεδόν μία δεκαετία και οι κανόνες οριστικοποιήθηκαν μόλις πέρσι. Ωστόσο, χωρίς τη μεταφορά των 30 εκατ. δολαρίων, ο φορέας λειτουργίας της αγοράς δεν θα μπορεί να καλύψει τον βασικό προϋπολογισμό του. «Η καθυστέρηση μπλοκάρει την εκκίνηση του συστήματος», αναφέρει διαπραγματευτής της COP. «Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα προϋπολογισμού· η αγορά δεν μπορεί να συνεχίσει έτσι».
Ο παλιός μηχανισμός που συζητείται για κλείσιμο — ένα σχήμα πιστώσεων που έμεινε επί χρόνια ανενεργό — διαθέτει αχρησιμοποίητο κεφάλαιο, το οποίο αρκετές χώρες ζητούν να διοχετευθεί στη νέα αγορά άνθρακα μέσα στους επόμενους μήνες. Άλλες κυβερνήσεις επιμένουν ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος, έως και δύο χρόνια, ώστε να ολοκληρωθεί η μεταφορά παλιών πιστώσεων πριν δοθεί το πράσινο φως για το κλείσιμο του μηχανισμού. Υπάρχουν επίσης κράτη που προτείνουν τα 30 εκατ. δολάρια να πάνε απευθείας στο Ταμείο Προσαρμογής του ΟΗΕ.
Η έλλειψη συμφωνίας αποτυπώθηκε και στο προσχέδιο κειμένου της προεδρίας της COP30, όπου το αναγραφόμενο ποσό αντικαταστάθηκε με «XX», υποδεικνύοντας πλήρη διχογνωμία. Δύο διπλωμάτες αναφέρουν ότι το ζήτημα πλέον εμπλέκεται με άλλες δύσκολες διαπραγματεύσεις — εμπορικές πολιτικές, χρηματοδότηση και θέματα μακροχρόνιας στήριξης των αναπτυσσόμενων χωρών. Μόνο αν υπάρξουν συμβιβασμοί σε αυτά, λένε, μπορεί να λυθεί το αδιέξοδο στην αγορά άνθρακα.
Η ώριμη λειτουργία του συστήματος θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμη, καθώς η αγορά του ΟΗΕ αναμένεται να επιβάλει αυστηρά κριτήρια ποιότητας στις ανθρακούχες πιστώσεις — σε αντίθεση με το σημερινό κατακερματισμένο τοπίο των εθελοντικών αγορών, που έχει υποστεί σειρά σκανδάλων για αμφιλεγόμενες ή μη πραγματικές μειώσεις εκπομπών. Η θέσπιση ενός παγκόσμιου προτύπου ποιότητας θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για υψηλότερες τιμές, μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και σημαντικές ροές χρηματοδότησης προς ευάλωτες χώρες. Επιπλέον, το 5% των εσόδων από κάθε συναλλαγή θα κατευθύνεται αυτοματοποιημένα στο Ταμείο Προσαρμογής.
Αν, όμως, η αγορά δεν εξασφαλίσει πλήρη χρηματοδότηση τώρα, κινδυνεύει να καθυστερήσει για ακόμη έναν χρόνο — ίσως περισσότερο. Για κυβερνήσεις και επιχειρήσεις που περιμένουν τις πρώτες επίσημες πιστώσεις του ΟΗΕ, η αβεβαιότητα απειλεί να καθυστερήσει επενδύσεις, συμβάσεις και έργα σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Η τύχη του νέου μηχανισμού θα κριθεί εντός των επόμενων ημερών στη Μπελέμ, σε ένα περιβάλλον όπου η πολιτική διαπραγμάτευση διασταυρώνεται με τις ανάγκες μιας αγοράς που υποτίθεται πως θα αποτελέσει το επόμενο μεγάλο εργαλείο της διεθνούς κλιματικής δράσης.
Πηγή: Reuters
Οι διαδικασίες έχουν ήδη καθυστερήσει σχεδόν μία δεκαετία και οι κανόνες οριστικοποιήθηκαν μόλις πέρσι.