Στην ιδανική σύνθεση ενός διοικητικού συμβουλίου αναφέρεται σε ομιλία του στα μέλη του the Boardroom στην Ελλάδα ο αναπληρωτής διευθύνων αύμβουλος της Eurobank, κ. Σταύρος Ιωάννου.
.
Σε αυτή σημειώνει πως υπάρχουν πέντε συν ένα βασικά στοιχεία στην προσωπικότητα και συμπεριφορά που το κάθε μέλος ενός επιτυχημένου ΔΣ, καλείται να φέρει στο τραπέζι: Όραμα και χάρισμα στο να εμπνέει, επικοινωνιακή ικανότητα, προσαρμοστικότητα στις αλλαγές, αποφασιστικότητα και ικανότητα διαχείρισης κρίσεων, ήθος, λογοδοσία, εντιμότητα και ομαδικό πνεύμα και, φυσικά, ακεραιότητα.
Ολόκληρη η ομιλία του κ. Σταύρου Ιωάννου:
Στα θέματα διακυβέρνησης όπως πιθανά γνωρίζετε έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδο, με την εφαρμογή προτύπων που προσφέρουν διαφάνεια και συνέπεια. Το Governance είναι 1 από τα 3 συστατικά του περίφημου ESG. Προετοιμάζοντας λοιπόν την ομιλία μου, αναλογίστηκα πολλές φορές πώς μπορεί κάποιος να απαντήσει στο ερώτημα τί καθιστά ένα Διοικητικό Συμβούλιο ιδανικό. Η εύκολη απάντηση είναι οι στόχοι που έθεσε και τα αποτελέσματα που έφερε.
Ως τεχνοκράτες, πόσο μάλλον ως τραπεζίτες, συνηθίζουμε να λειτουργούμε με στόχους, νούμερα και απτά αποτελέσματα. Μετρώντας, πλέον, αρκετά χρόνια εμπειρίας σε επιτυχημένα διοικητικά συμβούλια καταλήγω, όμως, πως εκείνο που κάνει ένα καλό ΔΣ, σπουδαίο, είναι κάτι πιο σύνθετο. Δεν περιορίζεται σε μία εργαλειοθήκη κανόνων και αρχών ή στην επίτευξη κάποιων στόχων.
Για να προσεγγίσουμε, λοιπόν, το πώς ένα διοικητικό συμβούλιο μπορεί να το επιτύχει αυτό πρέπει να εμβαθύνουμε στη μονάδα αλλά και στο σύνολο. Να εντοπίσουμε ποια στοιχεία κάθε μέλους ενός Δ.Σ. θα είχαν τη δυναμική να φέρουν αυτό το αποτέλεσμα αλλά και πώς χαρισματικά μέλη μπορούν να συνεργαστούν για να πετύχουν το βέλτιστο. (Για χάριν διαχείρισης του χρόνου, λαμβάνω ως δεδομένο πως όταν μιλάμε για ένα μέλος ενός Δ.Σ., αναφερόμαστε, φυσικά, σε ένα στέλεχος υψηλά καταρτισμένο, με βαθιά γνώση του αντικειμένου του, της εταιρείας αλλά και του ευρύτερου περιβάλλοντος και της αγοράς στην οποία δραστηριοποιείται, καθώς, βεβαίως, και των αλλαγών και καινοτομιών σε θέματα διακυβέρνησης.)
Και τότε θυμήθηκα τη ρήση του πρώην υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, του Κόλιν Πάουελ, ότι "έχεις πετύχει σαν ηγέτης, όταν οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να σε ακολουθήσουν παντού, ακόμη και από περιέργεια".
Είναι τελικά η τέχνη της ηγεσίας
Πιστεύω, λοιπόν, πως υπάρχουν πέντε συν ένα βασικά στοιχεία στην προσωπικότητα και συμπεριφορά που το κάθε μέλος ενός επιτυχημένου ΔΣ, καλείται να φέρει στο τραπέζι: Όραμα και χάρισμα στο να εμπνέει, επικοινωνιακή ικανότητα, προσαρμοστικότητα στις αλλαγές, αποφασιστικότητα και ικανότητα διαχείρισης κρίσεων, ήθος, λογοδοσία, εντιμότητα και ομαδικό πνεύμα και, φυσικά, ακεραιότητα.
Όραμα. Θα πρέπει να μπορεί να εξηγεί και να υλοποιεί τον εκάστοτε σχεδιασμό γνωρίζοντας τις αξίες, την αποστολή και τους στόχους για το μέλλον της επιχείρησης. Να κάνει το "έξτρα μίλι" χαράζοντας το δρόμο για την επόμενη ημέρα, εμπνέοντας τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζεται. Με διορατικότητα, ακεραιότητα ειλικρίνειά, αξιοκρατία να κάνει τα μέλη της ομάδας συνοδοιπόρους προς έναν κοινό στόχο.
Επικοινωνία. Προαπαιτούμενο για να γεφυρωθεί η απόσταση από το όραμα στην πράξη είναι η επικοινωνία. From top to bottom and vice versa. Η ικανότητα να επικοινωνεί ιδέες, αξίες, πρακτικές με σεβασμό και ενσυναίσθηση, καλλιεργώντας ένα ισότιμο, πολύπλευρο μοντέλο επικοινωνίας με το σύνολο των υπαλλήλων αποδεικνύεται πρωταρχικής σημασίας.
Προσαρμοστικότητα. Είναι άλλο ένα κρίσιμο στοιχείο και μετά από τόσες διαδοχικές κρίσεις τολμώ να πω πώς όλοι πλέον το διαθέτουμε. Πρόκειται για μία ποιότητα κομβική στην διαχείριση αλλαγών και στο να μπορεί να αναγνωρίσει και να "αγκαλιάσει" γρήγορα την καινοτομία, θωρακίζοντας την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης.
Σύνθεση και Αποφασιστικότητα. Η ώρα της κρίσης, αν μου επιτραπεί η έκφραση, σε τέτοιες θέσεις, έρχεται στην στιγμή της λήψης αποφάσεων. Μια διαδικασία που είναι εξ’ ορισμού δύσκολη, ειδικά σε περιόδους έντονης μεταβλητότητας, όπως η σημερινή. Εκεί πρέπει το κάθε μέλος με διορατικότητα, αποφασιστικότητα, θάρρος, αίσθηση ευθύνης να συνθέσει και να λάβει την κατάλληλη απόφαση, σε εναρμόνιση με τους στόχους, τις αξίες της επιχείρησης, την ευημερία των μετόχων, των εργαζομένων και της κοινωνίας.
Ήθος και Λογοδοσία. Το τελευταίο, αλλά και το πιο σημαντικό στοιχείο.. Εξετάζοντας τους τύπους της ηγεσίας, ο Max Weber μιλάει για δύο είδη ηθικής: την ηθική των απόλυτων σκοπών και εκείνη της ευθύνης. Το ιδανικό είναι να μπορεί να συνδυάσει, εποικοδομητικά, και τα δύο. Να παραμένει πιστός στις αξίες του αλλά συνάμα να είναι και ευέλικτος, εξετάζοντας διαρκώς τις συνέπειες και την αποτελεσματικότητα των επιλογών του προκειμένου να επιτύχει το βέλτιστο αποτέλεσμα. Και, αν μπορούσα να προσθέσω, να το κάνει αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα την προσωπική ατζέντα και θέτοντας πάντα πρώτο το πραγματικό όφελος της επιχείρησης.
Ξεχωριστή αναφορά θα ήθελα να κάνω στο θέμα της ακεραιότητας και της εμπιστοσύνης. Πρόκειται για δύο χαρακτηριστικά που αποτελούν, φυσικά, θεμέλιο λίθο σε κάθε σχέση και συνεργασία. Εντούτοις, ειδικά, σε ένα περιβάλλον ευαίσθητων πληροφοριών, όπως εκείνο ενός Διοικητικού Συμβουλίου, το ζήτημα της εμπιστοσύνης αναδεικνύεται σε συντελεστή ύψιστης σημασίας.
Πολύ εύστοχα είχε περιγράψει χιλιάδες χρόνια πριν ο Ζήνων ο Κιτιεύς "δύο ὦτα ἔχομεν, στόμα δὲ ἕν, ἵνα πλείονα μὲν ἀκούωμεν, ἥττονα δὲ λέγωμεν". Δηλαδή, "δύο αυτιά έχουμε, στόμα όμως ένα, για να ακούμε περισσότερα, όμως λιγότερα να λέμε".
Με αυτή τη σκέψη θα ήθελα να επιστρέψω στο γενικό. Στην μεγάλη εικόνα ενός ιδανικού ΔΣ.
Παρ’ ότι για να φθάσει κανείς σε μία τόσο σημαντική θέση, έχει αντιμετωπίσει με πάθος και αγάπη τη δουλειά του δε θα ήθελα, σε καμία περίπτωση, να παρομοιάσω ένα ΔΣ με μία οικογένεια. Η σωστή παρομοίωση είναι, θεωρώ, εκείνη μίας συμφωνικής ορχήστρας ή με χορωδίας.
Και σε αυτή την περίπτωση, δεν αρκεί απλώς να είσαι ο καλύτερος, για να υπάρξει η τέλεια εκτέλεση πρέπει να έχεις δίπλα σου τους καλύτερους και να συνεργάζεστε αρμονικά.
Μιλώντας, βέβαια, για τους καλύτερους θα μου επιτρέψετε μια επισήμανση. Ορθότερος όρος είναι τα καλύτερα στελέχη. Γυναίκες, άνδρες, εκπρόσωποι κάθε μειονότητας οποιουδήποτε προσδιορισμού, που αξιοκρατικά ξεχωρίζουν με τη δουλειά και τις ικανότητες τους. Πρέπει όλοι να συνδράμουν χωρίς εξαιρέσεις για να είναι ένα Δ.Σ. αποτελεσματικό.
Αφήνοντας πίσω παρωχημένες αντιλήψεις και στεγανά, στόχος όλων μας όσοι συζητάμε τί κάνει ένα ΔΣ να ξεχωρίζει, πρέπει να είναι η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών σπάζοντας τη "γυάλινη οροφή" την οποία πολλές γυναίκες, στελέχη επιχειρήσεων αλλά και άλλοι εργαζόμενοι, αντιμετωπίζουν καθημερινά. Ειδικά σε ό,τι αφορά στις γυναίκες, πρόσφατα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των φύλων δείχνουν πως στην Ελλάδα, μόλις το 23% των μελών ΔΣ των μεγαλύτερων εισηγμένων εταιρειών ήταν το 2022 γυναίκες αντί του σχεδόν 32% που είναι το ποσοστό στην ΕΕ. Αντίστοιχη είναι η εικόνα χαμηλής εκπροσώπησης των γυναικών και στη διοίκηση της Κεντρικής Τράπεζας 16,7% στην Ελλάδα έναντι 26,4% στην ΕΕ. Δε θα σας κουράσω με στατιστικά, είναι προφανές, όμως, πως μένουν πολλά να γίνουν ακόμα.
Με χαρά μπορώ να πω ότι στον όμιλο της Eurobank η εικόνα είναι, ωστόσο, διαφορετική. Το 31% των μελών του ΔΣ της Τράπεζας απαρτίζεται από γυναίκες, ενώ εδώ και αρκετά χρόνια οι 2 CEOs των θυγατρικών τραπεζών μας στη Βουλγαρία και τη Σερβία, είναι γυναίκες. Και είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι για το γεγονός ότι η κα Petia Dimitrova ηγείται της EUROBANK BULGARIA AD και η κα Slavica Pavlovic της EUROBANK DIREKTNA A.D.
Η σημασία και προτεραιότητα που δίνουμε στο ζήτημα των ίσων ευκαιριών αντικατοπτρίζεται και από την εσωτερική λειτουργία της ίδιας της Τράπεζας: Το 58% των εργαζομένων της Εurobank είναι γυναίκες, ενώ γυναίκες είναι και πάνω από το 45% των προϊσταμένων μονάδων, το 38% senior managers και το 14% των executives. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι η Εurobank είναι μία από τις 5 ελληνικές εταιρείες που συμπεριλήφθηκε στον διεθνή δείκτη ισότητας των φύλων Bloomberg Gender Equality Index (GEI) 2022 που παρακολουθεί τις επιδόσεις των εταιρειών στο πεδίο της ισότητας των φύλων, εξετάζοντας: Τη γυναικεία ηγεσία και το ταλέντο, την ισοτιμία στις αμοιβές, την κουλτούρα συμπερίληψης, τις πολιτικές κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης και τέλος, τις πολιτικές γυναικείας ενδυνάμωσης.
Αλλά, δε σταματάμε εκεί. Θέλοντας να δημιουργήσουμε μία ουσιαστική εταιρική κουλτούρα συμπερίληψης και να θέσουμε το ζήτημα ανοιχτά στη δημόσια σφαίρα ξεκινήσαμε το 2021 το Women in Banking ένα πρόγραμμα mentoring από γυναίκες σε γυναίκες με στόχο να αναπτύξουν σύγχρονες ηγετικές δεξιότητες. Σήμερα, βρισκόμαστε στην έναρξη του δεύτερου κύκλου με τη συμμετοχή να μας γεμίζει αισιοδοξία για τα αποτελέσματα της πρωτοβουλίας μας.
Συμπερασματικά, η ιδανική "συνταγή" ενός επιτυχημένου ΔΣ κρύβεται στην μονάδα αλλά και στο πώς η κάθε μονάδα συνθέτει ένα λειτουργικό σύνολο, προσέχοντας τις λεπτομέρειες που συχνά είναι εκείνες που κάνουν πραγματικά ξεχωριστή τη μεγάλη εικόνα.
Ο καθένας μας ξεχωριστά, αλλά και όλοι μαζί οφείλουμε, "Να είμαστε έτοιμοι. Κάθε ώρα είναι η δική μας ώρα" όπως έγραψε ο μεγάλος Γιάννης Ρίτσος.
Σας ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση. Είμαι στη διάθεσή σας να συζητήσουμε περαιτέρω ότι κρίνετε απαραίτητο.
. Το Governance είναι 1 από τα 3 συστατικά του περίφημου ESG.