Tο καιρικό φαινόμενο Ελ Νίνιο, που σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες, φέτος θα κάνει την εμφάνιση του με επίπεδα ζέστης και βροχοπτώσεων ρεκόρ, πρόκειται να επηρεάσει τόσο τις γεωπολιτικές συνθήκες σχεδόν ολόκληρης της γης, όσο και την παγκόσμια βιομηχανία τροφίμων. Καθώς η κλιματική κρίση έχει κάνει ήδη αισθητή την παρουσία της, αφού ο Ιούνιος ανακηρύχθηκε ο πιο ζεστός μήνας όλων των εποχών, οι επιστήμονες εφιστούν την προσοχή καθώς ο αντίκτυπος του Ελ Νίνιο είναι πιθανό να γίνει αισθητός μέχρι το 2024.
.
Ουσιαστικά πρόκειται για ένα καιρικά φαινόμενο που συνήθως σχηματίζεται στον κεντρικό και ανατολικό Ειρηνικό Ωκεανό κοντά στον ισημερινό, και έχει ως αποτέλεσμα έντονες βροχοπτώσεις και συναφείς πλημμύρες στα νότια των ΗΠΑ και τη Νότια Αμερική, καθώς και ξηρασία στη Νοτιοανατολική Ασία και την Αυστραλία. Το ζεστό νερό συνήθως περιορίζεται στον δυτικό Ειρηνικό από τους ανέμους που πνέουν από ανατολή προς δύση, ωθώντας το προς την Ινδονησία και την Αυστραλία. Όμως, κατά τη διάρκεια ενός Ελ Νίνιο, οι άνεμοι επιβραδύνονται και μπορούν ακόμη και να αντιστρέψουν την κατεύθυνση, επιτρέποντας στο θερμότερο νερό να εξαπλωθεί προς τα ανατολικά στη Νότια Αμερική. Μπορεί επίσης να επηρεάσει το ρεύμα αεριωθουμένων πάνω από τον Ειρηνικό, το οποίο πυροδοτεί έντονες καταιγίδες στις παράκτιες περιοχές των ΗΠΑ και στη Νότια Αμερική. Από το 1900 έχουν καταγράφει 30 μεγάλα γεγονότα Ελ Νίνιο, με το τελευταίο να σημειώνεται το 2016 όπου καταγράφηκαν θερμοκρασίες 2,6 βαθμών Κελσίου πάνω από το μέσο όρο, ενώ το επόμενο το διανύουμε τώρα.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών (WMO), υπάρχει πλέον 90% πιθανότητα να συνεχιστεί μέχρι το τέλος του 2023 με μέτρια έως υψηλότερη ένταση. Η Εθνική Ωκεανογραφική και Ατμοσφαιρική Διοίκηση των ΗΠΑ (NOAA) και το Αυστραλιανό Γραφείο Μετεωρολογίας συμφωνούν ότι το Ελ Νίνιο είναι μπροστά μας. Αναμένεται να ενισχυθεί καθώς προχωρά το έτος με ορισμένους επιστήμονες του κλίματος να προβλέπουν επίπεδα ρεκόρ ζέστης και βροχοπτώσεων ως αποτέλεσμα. Οι προβλέψεις θέλουν μάλιστα το φετινό γεγονός να ανταγωνίζεται το πιο μεγάλο που έχει καταγράφει έως σήμερα, αυτό του 1997. Σύμφωνα με το Αυστραλιανό Γραφείο Μετεωρολογίας, η θερμοκρασία της θάλασσας πρόκειται να ξεπεράσει το μέσο όρο κατα 3,2 βαθμούς Κελσίου, τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους. Ο Πέτρι Ταάλας, γενικός γραμματέας του WMO, δήλωσε: «Η εμφάνιση του Ελ Νίνιο θα αυξήσει σημαντικά την πιθανότητα να σπάσει κανείς ρεκόρ θερμοκρασίας και να προκαλέσει περισσότερη ακραία ζέστη σε πολλά μέρη του κόσμου και στους ωκεανούς».
Η μεγάλη αλλαγή στις κλιματικές συνθήκες ωστόσο δεν θα αφήσει ανεπηρέαστη την παγκόσμια παραγωγή, αφού προβλέπεται να πληγούν καλλιέργειες παγκοσμίως. Ακόμη και πριν από την άφιξη του Ελ Νίνιο, ορισμένες βασικές καλλιέργειες έχουν υποφέρει από κλιματικά φαινόμενα, πλήττοντας την παραγωγή τροφίμων. Σύμφωνα μάλιστα με το πρακτορείο Reuters, “τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του ρυζιού” έφτασαν σε κορύφωση σχεδόν 15 ετών τον Ιούνιο, καθώς η Ινδία, η Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ, τρεις από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς αυτού του βασικού προϊόντος, παρουσίασαν θερμοκρασίες ρεκόρ.
Ο Benjamin Hook, επικεφαλής της έρευνας αγροτικών επιχειρήσεων στη Νοτιοανατολική Ασία για την GlobalData, ιδρυτής της Just Food, λέει: «Η ξηρασία στη Νοτιοανατολική Ασία είναι πολύ κακή για τις αποδόσεις φοινικέλαιου. Χρειάζεται σταθερές βροχοπτώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και η υψηλή απόδοση στη Νοτιοανατολική Ασία οφείλεται σε αυτές τις συνεχείς βροχοπτώσεις. Το Ελ Νίνιο θα έχει σημαντικά αρνητικό αντίκτυπο στην παραγωγή φοινικέλαιου στη Νοτιοανατολική Ασία». Από την άλλη, στη Λατινική Αμερική, οι υψηλές βροχοπτώσεις σε καλλιέργειες σόγιας σε Βραζιλία και Αργεντινή, θα έχουν ως αποτέλεσμα υψηλότερες αποδώσεις.
Ο Magdovitz στη Rabobank έχει παρόμοια παγκόσμια εικόνα. «Η ξηρασία θα επηρεάσει τα αυστραλιανά δημητριακά και το φοινικέλαιο Ινδονησίας και Μαλαισίας. Θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει τη ζάχαρη, το κακάο και τον καφέ επίσης. Υπάρχουν ανησυχίες για τις βροχοπτώσεις στην Ινδία και τις μεταβλητές καιρικές συνθήκες στην Ταϊλάνδη, που πιθανώς αρέσει στο Ελ Νίνιο. Ο αντίκτυπος δεν είναι απαραίτητος τη χρονιά που συμβαίνει το Ελ Νίνιο. Συνεχίζεται και την επόμενη σεζόν», λέει.
Ανεξαρτήτως από το πότε θα εμφανιστεί ο αντίκτυπος του Ελ Νίνιο στη βιομηχανία τροφίμων, αναμένεται να επιφέρει οικονομικές επιπτώσεις. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης Dartmouth στις ΗΠΑ υπολόγισαν ότι το Ελ Νίνιο του 1998, το δεύτερο ισχυρότερο που έχει καταγραφεί, προκάλεσε παγκόσμιες οικονομικές απώλειες ύψους 5,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ οι πληθωριστικές πιέσεις γίνονται παραδοσιακά αισθητές στις πιο εκτεθειμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας και της Ινδονησίας. Αναλογιστείτε μόνο που θα φτάσει το νούμερο αυτό αν οι προβλέψεις είναι σωστές.
Η ζημιά στη σπορά, την καλλιέργεια και τη συγκομιδή των καλλιεργειών είναι η κύρια ανησυχία, αλλά η ζημιά στις υποδομές είναι επίσης πιθανή. Πέρυσι, οι πλημμύρες παρέσυραν ένα τμήμα 30 χιλιομέτρων της μοναδικής σιδηροδρομικής γραμμής που μετέφερε τρόφιμα στη Δυτική Αυστραλία. Η Ρωσία μόλις ακύρωσε μια συμφωνία που επέτρεπε την ασφαλή διέλευση σε πλοία φορτωμένα με εμπορεύματα που αναχωρούν από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας. Το Κρεμλίνο έχει επιδεινώσει το πρόβλημα βομβαρδίζοντας αυτά τα λιμάνια και καταστρέφοντας ή καταστρέφοντας αποθηκευμένες καλλιέργειες. Με το El Niño, υπάρχει επίσης ο κίνδυνος προστατευτισμού καθώς οι χώρες επιδιώκουν να περιορίσουν τις εξαγωγές της φθίνουσας παραγωγής, αναφέροντας την εθνική επισιτιστική ασφάλεια ως λόγο για τις ενέργειές τους.
Το Reuters επισημαίνει ότι πέρυσι η Ινδία απαγόρευσε τις εξαγωγές σπασμένου ρυζιού και επέβαλε εισφορά 20% σε άλλες ποιότητες που κατευθύνονται στο εξωτερικό μετά από μουσώνες κάτω του μέσου όρου. Στην αρχή του έτους, οι παγκόσμιες προμήθειες φοινικέλαιου συμπιέστηκαν καθώς η Ινδονησία ανακοίνωσε ότι θα περιόριζε τις εξαγωγές για να ενισχύσει την εγχώρια χρήση. Πέρυσι, η ίδια χώρα απαγόρευσε προσωρινά την εξαγωγή φοινικέλαιου καθώς οι τιμές του εγχώριου μαγειρικού λαδιού αυξήθηκαν. Ο Hook λέει στο GlobalData: «Η Ινδονησία είναι πολύ μακριά ο μεγαλύτερος παραγωγός φοινικέλαιου. Έχει θέσει υψηλούς εξαγωγικούς δασμούς και η απαγόρευση του περασμένου έτους για την προστασία της εγχώριας τιμολόγησης έληξε μόνο μετά από λόμπι της βιομηχανίας, καθώς τα ελαιοτριβεία υποστήριξαν». Ο Magdovitz προσθέτει: «Οι ακραίες καιρικές συνθήκες όπως το El Niño δυνητικά αυξάνουν τις τιμές από τα χαμηλότερα επίπεδα παραγωγής. Θα μπορούσε να επηρεάσει την τιμή της σοκολάτας και της ζαχαροπλαστικής».
Πηγή: JustFood, Cibum
Η ζημιά στη σπορά, την καλλιέργεια και τη συγκομιδή των καλλιεργειών είναι η κύρια ανησυχία, αλλά η ζημιά στις υποδομές είναι επίσης πιθανή.