Τα κέντρα δεδομένων, γνωστά και ως data centers, αποτελούν την καρδιά της ψηφιακής οικονομίας, διαδραματίζοντας κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη επιχειρήσεων και οικονομιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρόκειται για εγκαταστάσεις όπου αποθηκεύεται τεράστιος όγκος δεδομένων και παρέχονται υπηρεσίες υποστήριξης για την τεχνολογία του cloud ή υπολογιστικού νέφους, όπως έχει μεταφραστεί στα ελληνικά. Μέσω αυτής της τεχνολογίας, πολίτες και επιχειρήσεις «ξενοιάζουν» από την αποθήκευση δεδομένων στους υπολογιστές τους ή σε τοπικούς servers, αξιοποιώντας αντ' αυτού την ευελιξία του cloud που εξασφαλίζουν τα data centers.
.
Στην Ελλάδα, οι επενδύσεις στον τομέα των data centers έχουν ενισχύσει σημαντικά τη θέση της χώρας στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά. Πρόσφατα, θεμελιώθηκε το Athens-3, το μεγαλύτερο κέντρο δεδομένων που έχει κατασκευαστεί ποτέ στη χώρα μας, από τη Lamda Hellix, μέλος του παγκόσμιου ομίλου Digital Realty. Μ΄αυτό το έργο η Ελλάδα καθίσταται υπολογίσιμη δύναμη στον τομέα, αφού αποτελεί την πρώτη χώρα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη που αποκτά data center region – ένα σύμπλεγμα τριών εγκαταστάσεων. Η σημασία αυτού επιβεβαιώνεται από την επιλογή της χώρας μας από τη Microsoft ως μόλις την 8η χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα φιλοξενεί data centers του ομίλου και τη 27η παγκοσμίως.
Ωστόσο, η ανάπτυξη της συγκεκριμένης τεχνολογίας συνοδεύεται και από αξιοσημείωτες προκλήσεις. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τελευταίες μελέτες έχουν καταδείξει ότι η ταχεία εξάπλωση των data centers επηρεάζει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας. Σημαντικές παραμορφώσεις στην ποιότητα της παρεχόμενης ενέργειας καταγράφονται συχνά σε περιοχές κοντά σε αυτά τα κέντρα, επηρεάζοντας εκατομμύρια νοικοκυριά. Η αυξημένη κατανάλωση ενέργειας από τα data centers, ιδίως με την ανάπτυξη τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη, έχει δημιουργήσει ανησυχίες για τη βιωσιμότητα των ενεργειακών αποθεμάτων, τις αυξήσεις τιμών και τις πιθανές διακοπές παροχής.
Παράλληλα, η δριμεία κριτική που δέχονται τα data centers είναι πως απασχολούν πολύ περιορισμένο αριθμό εργαζομένων, με αποτέλεσμα να μην ωφελούν έμπρακτα την τοπική κοινωνία. Ο Σπύρος Λιώλης, μέλος του Τεχνολογικού Συμβουλίου του Forbes και ανώτερο σύμβουλο της εταιρείας EYP MCF, με έδρα τη Νέα Υόρκη, που ασχολείται με το σχεδιασμό, την αρχιτεκτονική και την υλοποίηση εγκαταστάσεων Data Centers, σε συνέντευξή του στο Liberal, τον Σεπτέμβριο έδωσε όμως και μια άλλη διάσταση σχετικά με την απασχόληση στα data centers. «Στη φάση της κατασκευής, η οποία μπορεί να διαρκέσει 3 έως 5 χρόνια, απασχολείται μεγάλος αριθμός εργατών, ενώ σε ώριμες αγορές όπως η Ολλανδία και η Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών, η συμβολή τους στη δημιουργία θέσεων εργασίας είναι εντυπωσιακή. Στην Ολλανδία, περίπου 17.000 άτομα εργάζονται άμεσα σε data centers και άλλοι 330.000 στην ευρύτερη οικονομία του διαδικτύου» δήλωσε χαρακτηριστικά.
Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας ενός data center, ο αριθμός των άμεσα απασχολούμενων ανέρχεται περίπου στους 50, κυρίως εξειδικευμένο προσωπικό υψηλής κατάρτισης. Παράλληλα, εκτιμάται ότι έμμεσα απασχολούνται περίπου 170 επαγγελματίες, οι οποίοι υποστηρίζουν τη λειτουργία του. Πρόκειται για εργαζόμενους που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως τα ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα, οι ηλεκτρολογικές και ψυκτικές εγκαταστάσεις, οι υπηρεσίες ασφάλειας και συντήρησης. Αυτό το εργατικό δυναμικό παρέχει κρίσιμες υπηρεσίες, διασφαλίζοντας την ομαλή λειτουργία του κέντρου δεδομένων. Επιπλέον, με την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα συστήματα επεξεργασίας υδάτων και οι λύσεις αποθήκευσης ενέργειας, ο συνολικός αριθμός εργαζομένων αυξάνεται, περιλαμβάνοντας και πάλι προσωπικό υψηλού επιπέδου εξειδίκευσης.
Αναφορικά με τις τοπικές κοινωνίες, υπάρχει περιθώριο να επωφεληθούν σημαντικά από τη δημιουργία υποδομών, την αναβάθμιση περιοχών και την ανάπτυξη οικοσυστημάτων γύρω από τα data centers. Σε πολλές περιοχές, η θερμότητα που παράγεται από τα data centers χρησιμοποιείται για την παροχή ενέργειας σε κοινοτικά δίκτυα θέρμανσης, ενώ παράλληλα ενισχύονται οι δημόσιες υποδομές και δημιουργούνται νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες.
Συνολικά, τα data centers αποτελούν έναν κρίσιμο μοχλό ανάπτυξης της διεθνούς και της εγχώριας οικονομίας, με τη συμβολή τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ να αγγίζει το 6%. Η Ελλάδα, επενδύοντας στρατηγικά στα data centers, με σεβασμό στον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον, έχει τη δυνατότητα να πρωταγωνιστήσει στην ψηφιακή εποχή, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που προσφέρει αυτή η τεχνολογία αιχμής.
Τα data centers έχουν υπέρμαχους και επικριτές. Ποιοι είναι οι βασικοί προβληματισμοί, οι λύσεις και η θέση της Ελλάδας;