Το 2019, ο κλιματολόγος στο Μετεωρολογικό Ινστιτούτο της Δανίας και επικεφαλής του Blue Action Steffen Olsen τράβηξε μια εντυπωσιακή φωτογραφία των huskies που φαίνεται να περπατούν στο νερό. Η φωτογραφία έγινε γρήγορα viral, καθώς αποκάλυψε την πραγματικότητα για το ραγδαίο λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας.
«Η αντίδραση με εξέπληξε», λέει ο Olsen στο BBC. «Με εξέπληξε το γεγονός ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι το είδαν ως μια όμορφη φωτογραφία. Εγώ την είδα ως μια τρομακτική κατάσταση».
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα σκυλιά στην πραγματικότητα περπατούσαν μέσα σε νερό που είχε λιώσει μέχρι τον αστράγαλο πάνω από τον θαλάσσιο πάγο στο Inglefield Bredning, ένα σύστημα μήκους 80 χιλιομέτρων στη βορειοδυτική Γροιλανδία. «Έμαθα να βλέπω τη φωτογραφία ως ψευδαίσθηση. Οι άνθρωποι δεν βλέπουν θαλάσσιο πάγο, αλλά σκυλιά που περπατούν στο νερό», λέει ο Olsen.
Ο Olsen τράβηξε τη φωτογραφία ενώ ταξίδευε με μια ομάδα επιστημόνων που παρακολουθούσαν τις συνθήκες της θάλασσας και των πάγων κοντά στην πόλη Qaanaaq, μια από τις βορειότερες πόλεις του κόσμου. Ανέσυραν τα επιστημονικά όργανα που είχαν αναπτύξει κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
«Ταξιδεύαμε για μερικές ώρες και έγινε σαφές ότι το λιώσιμο ήταν μη διαχειρίσιμο... ο πάγος λίγο πολύ έλιωσε κάτω από τα πόδια μας ενώ ταξιδεύαμε πάνω του», λέει ο Olsen. «Οι ντόπιοι κυνηγοί και εγώ εκπλαγήκαμε πολύ... ψάχναμε για στεγνά σημεία για να βγάλουμε τα σκυλιά και τα έλκηθρα από το νερό και δεν υπήρχε τίποτα στον ορίζοντα. Γυρίσαμε πίσω και καταφέραμε να επιστρέψουμε στην ακτή».
Με εξέπληξε το γεγονός ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι είδαν αυτή την εικόνα ως μια όμορφη φωτογραφία. Εγώ την είδα ως μια τρομακτική κατάσταση.
Τα σκυλιά είναι συνήθως πολύ διστακτικά στο να βρέξουν τα πόδια τους, λέει ο Olsen. «Συνήθως όταν συναντάμε νερό, είναι επειδή υπάρχουν ρωγμές στον θαλάσσιο πάγο και τα σκυλιά πρέπει να πηδήξουν πάνω από το νερό... το μισούν. Αλλά στην πραγματικότητα ήταν πολύ ζεστά, οπότε νομίζω ότι χάρηκαν που είχαν κρύα πόδια», λέει, προσθέτοντας ότι η θερμοκρασία έφτασε τους 14C εκείνη την ημέρα.
Ο Olsen λέει ότι ήταν εξαιρετικά έκπληκτος από το γρήγορο λιώσιμο που είδε όταν τράβηξε τη φωτογραφία στις 13 Ιουνίου 2019. Έχει βιώσει ένα τέτοιο ακραίο γεγονός μόνο άλλη μία φορά μέσα στα 15 χρόνια που διεξάγει έρευνες στη Γροιλανδία. «Είναι ασυνήθιστο το λιώσιμο να συμβαίνει τόσο γρήγορα», εξηγεί ο Olsen. «Απαιτείται μια ξαφνική εμφάνιση θερμού αέρα, ενώ υπάρχει ακόμη φρέσκο χιόνι στον πάγο και στερεός θαλάσσιος πάγο. Έτσι, είναι ένα παράδειγμα ακραίου γεγονότος που αναπτύσσεται νωρίς για την εποχή... Η τοπική κοινότητα μου είπε: «θα πρέπει να περιμένετε 100 χρόνια για να ξαναδείτε κάτι τέτοιο»
Γεγονότα τήξης, όπως αυτό που είδε ο Olsen, κανονικά δεν θα συνέβαιναν παρά αργότερα, στα τέλη Ιουνίου και τον Ιούλιο, αλλά το 2019 η τήξη ξεκίνησε στα μέσα Απριλίου, περίπου έξι έως οκτώ εβδομάδες πριν από τον μέσο όρο της περιόδου 1981-2020, και επηρέασε περίπου το 95% του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ.
Τέτοια πρώιμα γεγονότα τήξης μπορεί να προκαλέσουν «φαινόμενο χιονοστιβάδας» και να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη τήξη, καθώς υπάρχει λιγότερο χιόνι και πάγος για να αντανακλούν τις ακτίνες του ήλιου πίσω στο διάστημα και να διατηρούν την επιφάνεια δροσερή, εξηγεί η Bianca Perren, κλιματολόγος στο British Antarctic Survey (BAS), η οποία μελετά πυρήνες ιζημάτων από πολικές περιοχές για να κατανοήσει τη μακροπρόθεσμη μεταβλητότητα του κλίματος.
Η Γροιλανδία γνώρισε τη μεγαλύτερη απώλεια πάγου το 2019, αποβάλλοντας συνολικά 532 δισεκατομμύρια τόνους από το γιγαντιαίο στρώμα πάγου της, σύμφωνα με μελέτη του 2020. Κατά μέσο όρο, η Γροιλανδία χάνει 234 δισεκατομμύρια τόνους πάγου ετησίως - αρκετό για να χωρέσει σε 6.324 Empire State Buildings.
«Το 2019 ήταν μια πραγματικά ασυνήθιστα ζεστή χρονιά, αλλά το ίδιο ήταν και το 2012», λέει η Kelly Hogan, θαλάσσια γεωφυσικός στο BAS που μελετά τις επιπτώσεις του λιωμένου στρώματος πάγου της Γροιλανδίας. Το 2012, η καλοκαιρινή περίοδος (Ιούνιος-Αύγουστος) ήταν πάνω από 2C θερμότερη από τον μέσο όρο της περιόδου 1981-2010 και πάνω από 1,5C θερμότερη για ολόκληρο το στρώμα πάγου. «Αυτά τα ακραία φαινόμενα εμφανίζονται συχνότερα από ό,τι νομίζαμε. Συμβαίνουν κάθε λίγα χρόνια», λέει ο Hogan.
«Αυτό που είναι πραγματικά ξεχωριστό στη Γροιλανδία είναι το πόσο πολύ λιώνει στην επιφάνεια το καλοκαίρι, επειδή δεν παρατηρείται ούτε κατά διάνοια κάτι ανάλογο στην Ανταρκτική», λέει ο Hogan. «Όταν βλέπεις απίστευτες ποσότητες νερού, είναι πραγματικά συγκλονιστικό».
Αλλά είναι σπάνιο να βλέπουμε «γιγάντιες λίμνες νερού» στην επιφάνεια, όπως στη φωτογραφία του Olsen, λέει ο Perren, καθώς συνήθως το νερό διαρρέει μέσα από ρωγμές στον πάγο. «Ουσιαστικά ανασηκώνει το στρώμα πάγου και το επιπλέει προς την ακτή. Έτσι, συχνά δεν έχουμε αυτή τη λίμνη νερού, αλλά αντίθετα έχουμε ζεστό νερό που στέλνεται στα έγκατα του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας, θερμαίνοντας ουσιαστικά το όλο υπέδαφος», λέει.
Το γρήγορο λιώσιμο των πάγων επηρεάζει ήδη τον τρόπο ζωής των τοπικών κοινοτήτων. «Πρέπει να προσαρμόσουν τον τρόπο με τον οποίο κυνηγούν και ψαρεύουν», λέει ο Olsen. Αν ο πάγος δεν είναι ασφαλής για ταξίδια, αυτό δυσχεραίνει επίσης την έρευνα των επιστημόνων, προσθέτει ο Olsen. «Θα πρέπει να προσαρμοστούμε και να βασιστούμε περισσότερο σε αυτόματα όργανα αντί για παρακολούθηση με βάση την κοινότητα».
Η ασφάλεια είναι ήδη ένα πρόβλημα, λέει ο Perren, προσθέτοντας: «Έχω υποσχεθεί στον γιο μου ότι δεν θα πατήσω το πόδι μου στο στρώμα πάγου επειδή είναι τόσο επικίνδυνο». Η φωτογραφία, πάντως, βοήθησε στην ευαισθητοποίηση για την ευπάθεια της Γροιλανδίας στην κλιματική αλλαγή, λέει ο Olsen. «Έχω σίγουρα διαπιστώσει ότι μπορείς να τραβήξεις μεγάλη προσοχή για το πρόβλημα με μια φωτογραφία... οπότε ήταν πολύ αποτελεσματική. Με προκάλεσαν επίσης οι άνθρωποι που έλεγαν: «πώς μπορείς να βγάλεις μια φωτογραφία για την κλιματική αλλαγή;». Και συμφωνώ, δεν μπορείς να βγάλεις μια φωτογραφία και να την αποκαλέσεις κλιματική αλλαγή, γιατί αυτό είναι κάτι που εκτυλίσσεται σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα», λέει ο Olsen. «Πρέπει να εξηγήσουμε τη φωτογραφία και να δώσουμε το σωστό πλαίσιο».
Οι φωτογραφίες είναι σίγουρα χρήσιμα εργαλεία για την έναρξη συζήτησης σχετικά με το περιβάλλον και την εξήγηση επιστημονικών φαινομένων, λέει ο Perren. «Η επιστήμη έχει πρόβλημα επικοινωνίας», λέει. «Όταν την είδα για πρώτη φορά το 2019 θυμάμαι ότι σκέφτηκα: «Θεέ μου, αυτή είναι μια τόσο σοκαριστική εικόνα»», προσθέτει η Perren. «Είναι μια συμβολική εικόνα για το πώς μοιάζει η κλιματική αλλαγή στη Γροιλανδία. Αλλά υπάρχει και μια επιστημονική πλευρά: ίσως αυτό να είναι πρωτοφανές, αλλά επίσης αποτυπώνει μια πολύ καλή, κατά κάποιο τρόπο εμβληματική εικόνα για το πώς θα μοιάζει το μέλλον».
Ο Hogan λέει ότι αυτή η φωτογραφία «μοιάζει σαν τα σκυλιά να κάνουν πατινάζ πάνω σε κάτι χωρίς πάτο... μοιάζει σαν να μπορούν να βυθιστούν ανά πάσα στιγμή, κάτι που ίσως είναι ένα είδος μεταφοράς για το στρώμα πάγου και το μέλλον».
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στα πλαίσια του αφιερώματος για το πράσινο αποτύπωμα των επιχειρήσεων.
Δείτε όλο το αφιέρωμα εδώ
Τα huskies που περπατούν στο νερό ίσως να είναι εικόνα από το μέλλον που μας επιφυλάσσει η κλιματική αλλαγή.