Με συνταγή… Καβάφη οι Απολογισμοί ESG: Όσο πιο μακρύ είναι το «ταξίδι», τόσο πιο επωφελές για την εταιρεία

Η Κατερίνα Κατσούλη, Διευθύντρια ESG και Βιωσιμότητας της Grant Thornton, η οποία διαθέτει πολυετή εμπειρία σε θέματα βιωσιμότητας και ESG καθώς υπήρξε από τους πρώτους που ασχολήθηκε με τους συγκεκριμένους τομείς, πολύ πριν γίνει τάση, όπως είναι σήμερα, γνωρίζει όσο λίγοι τη σημασία του ESG και τονίζει πως ένα από τα βασικά κίνητρα για την ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG και βιώσιμης ανάπτυξης στη στρατηγική μίας εταιρείας είναι η προσέλκυση επενδύσεων.

H επαγγελματική της πορεία και η άμεση επαφή και επικοινωνία της με τη αγορά ξεκίνησε σε μία μεγάλη ελληνική επιχείρηση του κλάδου των καταναλωτικών αγαθών και συγκεκριμένα στο τμήμα trade marketing. Η εμπειρία αυτή όπως η ίδια αναφέρει την γοήτευσε και αποφάσισε να προχωρήσει σε ένα από τα πιο δημιουργικά και απαιτητικά τμήματα της αγοράς, το τμήμα marketing. 

Η μετάβαση στις υπηρεσίες ESG και Sustainability ήρθε ως επόμενο βήμα μέσω εξειδικευμένης εταιρείας συμβούλων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και Αειφορίας. Η κα Κατσούλη δέχτηκε μία πρόταση να την να αναπτύξει τους συγκεκριμένους τομείς στην ελληνική αγορά κάτι που τότε ήταν πραγματικά καινοτόμο. Από την πρώτη στιγμή ο τομέας αυτός την κέρδισε γιατί είχε ένα πολύ βασικό χαρακτηριστικό, «να συμβάλλει τα μέγιστα ώστε να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος», όπως η ίδια αναφέρει χαρακτηριστικά. 

Το ESG στην ελληνική πραγματικότητα

Με άριστη γνώση πάνω στο αντικείμενο άλλα και με πολυετή εμπειρία βλέπει ένα μεγάλο κενό στην εφαρμογή των κριτηρίων ESG στην ελληνική πραγματικότητα, σε σύγκριση με τις διεθνείς οικονομίες και ειδικότερα σε σχέση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες, το οποίο οφείλεται σε τρεις βασικούς λόγους. «Πρώτον η έλλειψη πίεσης / ενδιαφέροντος από το επενδυτικό κοινό (παρά μόνο για κάποιες πολύ μεγάλες επιχειρήσεις), δεύτερος, επίσης σημαντικός λόγος, η απουσία public policy / κρατικής πρωτοβουλίας για σχετικά κίνητρα σε επιχειρήσεις και τρίτος, η μη επιδίωξη της καινοτομίας (πλην φυσικά κάποιων λίγων περιπτώσεων) από τις ίδιες τις επιχειρήσεις» αναφέρει η κα Κατσούλη στο ESG Stories. 

Η υποχρεωτικότητα ήταν αυτή που ώθησε τις ελληνικές επιχειρήσεις να εστιάσουν σε βιώσιμες στρατηγικές. Στις υπόλοιπες χώρες η λειτουργία μιας επιχείρησης με όρους υπευθυνότητας και με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης αποτελούσε σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και στοιχείο καινοτομίας για χρόνια. Στην Ελλάδα όμως, «οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν έβλεπαν τα οφέλη, περίμεναν να γίνει υποχρεωτικό βάσει νόμου για να προχωρήσουν στην ενσωμάτωσή του» σχολιάζει και τονίζει πως ήδη στην Ευρώπη αλλά και στις ΗΠΑ οι επιχειρήσεις έχουν «εκμεταλλευτεί» όλα τα οφέλη του βιώσιμου τρόπου ανάπτυξης και της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας και πολλές είναι πρωτοπόροι στον κλάδο τους απολαμβάνοντας οικονομική ανάπτυξη και ευημερία.

Τι να προσέξουν οι εταιρείες που θέλουν να εκπονήσουν μία στρατηγική εστιασμένη στο ESG;

Στην ερώτηση τι πρέπει να προσέξουν οι εταιρείες που θέλουν να εκπονήσουν μία στρατηγική εστιασμένη στο ESG και πως εντέλει μπορούν να επιτύχουν υψηλές επιδόσεις η κα Κατσούλη απαντά πως το ζήτημα που τίθεται είναι να αναγνωρίσουν οι εταιρείες σήμερα πως χρειάζονται να προχωρήσουν στη χάραξη μιας διαφορετικής στρατηγικής, η οποία να ενσωματώνει όλα τα ουσιαστικά ζητήματα ESG που απασχολούν ή θα απασχολήσουν μελλοντικά την επιχείρηση. «Διότι εάν δεν το κάνουν είναι σίγουρο πως θα βρεθούν προ εκπλήξεων στο μέλλον. Θα έρθουν αντιμέτωπες με κινδύνους που δεν αντιμετωπίζονται εύκολα και προβλήματα που δεν λύνονται από την μία μέρα στην άλλη» αναφέρει. Τέτοια προβλήματα, σύμφωνα με την ίδια αποτελούν, η απουσία μακροπρόθεσμης στοχοθεσίας, μη προσέλκυση επενδυτικού ενδιαφέροντος, παρωχημένα επιχειρηματικά μοντέλα που δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της αγοράς, απουσία διαφάνειας και κινδύνους που σχετίζονται με την εταιρική διακυβέρνηση, απώλεια ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και ακόμα και αύξηση λειτουργικού κόστους.

Βαρύτητα στο “E”, τo “S” ή το “G”;

Πρέπει οι εταιρείες να δίνουν ισότιμα το βάρος και στους τρεις τομείς του ESG ( Environment, Social, Governance) ή ανάλογα με τη δραστηριότητα της κάθε εταιρείας θα πρέπει να εμβαθύνει περισσότερο σε έναν από τους τρεις; Η κα Κατσούλή απαντά πως βασικό βήμα για κάθε οργανισμό αποτελεί η αναγνώριση των ουσιαστικών θεμάτων (material issues), καθώς αυτά θα συμβάλλουν στον καθορισμό των στρατηγικών προτεραιοτήτων της επιχείρησης. «Λαμβάνοντας υπόψη και τις απαιτήσεις των συμμετόχων της ή ενδιαφερομένων μερών, η επιχείρηση θα είναι σε θέση να καθορίσει τους άξονες στους οποίους θα δώσει βαρύτητα και ειδικότερα να «θεσμοθετήσει» τους δικούς της άξονες δράσεων Εταιρικής Υπευθυνότητας και Βιώσιμης Ανάπτυξης» προσθέτει.

Γιατί να υιοθετήσει μία επιχείρηση τη βιώσιμη ανάπτυξη;

«Ένας από τους βασικούς παράγοντες που ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις να καταστήσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη ως κατευθυντήρια στρατηγική είναι οι ευκαιρίες ανάπτυξης που μπορεί να δημιουργήσει αυτή η προσέγγιση» αναφέρει και τονίζει πως ένα από τα βασικά κίνητρα για την ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG και βιώσιμης ανάπτυξης στη στρατηγική μίας εταιρείας είναι η προσέλκυση επενδύσεων, καθώς κάθε χρόνο κατανέμονται παγκοσμίως περισσότερα κεφάλαια  σε εταιρείες που λειτουργούν με κριτήρια βιώσιμης ανάπτυξης και υπεύθυνης δραστηριοποίησης.

Σύμφωνα με την ίδια η ενσωμάτωση της βιώσιμης ανάπτυξης στην επιχειρηματική στρατηγική οδηγεί επίσης στην καινοτομία και στην απόλυτη ανάπτυξη των επιχειρήσεων. «Η αυξημένη καινοτομία οδηγεί σε αύξηση των πωλήσεων, συμβάλλοντας σημαντικά στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Οι βιώσιμες και κοινωνικά υπεύθυνες εταιρείες μπορούν να καθιερώσουν ένα σαφές σημείο διαφοροποίησης του brand τους, γεγονός που θα τις βοηθήσει να προστατευτούν από ανταγωνιστές χαμηλότερου κόστους» σχολιάζει. Αυτές οι επιχειρήσεις μπορούν επίσης να κερδίσουν μεγάλη αξία όσον αφορά τη φήμη. Μπορούν να οικοδομήσουν καλύτερα σχέσεις εμπιστοσύνης με τα ενδιαφερόμενα μέρη, να αποκτήσουν συστάσεις από τους πελάτες και να προστατευτούν από σκάνδαλα ή αρνητικά δημοσιεύματα, κανονιστικές προκλήσεις και άλλα ζητήματα που μπορεί να επηρεάσουν τη φήμη τους.

Οι Απολογισμοί ESG

Το τελευταίο διάστημα ακούγονται πολλά σχετικά με την υποχρεωτικότητα των  Απολογισμών Εταιρικής Υπευθυνότητας και Βιώσιμης Ανάπτυξης, όπως είναι οι οικονομικοί απολογισμοί. Τι είναι αυτό που δίνει υπεραξία στην ανάπτυξη και δημοσίευση ενός Απολογισμού ESG; Η κα Κατσούλη απαντά «O Απολογισμός Εταιρικής Υπευθυνότητας και Βιώσιμης Ανάπτυξης αποτελεί ένα από τα κύρια εργαλεία ενημέρωσης όλων των ομάδων των ενδιαφερομένων μερών / συμμετόχων μιας εταιρείας. Η υπεραξία που αναγνωρίζουν οι εταιρείες κατά τη διαδικασία της ανάπτυξη ενός Απολογισμού ESG ή Εταιρικής Υπευθυνότητας, θα έλεγα πως είναι ακριβώς αυτό που περιγράφει ο Καβάφης στο Ταξίδι προς την Ιθάκη. Το εγχείρημα της έκδοσης ενός Απολογισμού αγγίζει τόσα πολλά θέματα μέσα σε έναν οργανισμό που αναγκαστικά και μη, οδηγεί στην αυτό-βελτίωση. Όσο πιο μακρύ είναι το «ταξίδι», τόσο πιο επωφελές για την εταιρεία. Απαραίτητη προϋπόθεση φυσικά αποτελεί η μελέτη και εφαρμογή διεθνών προτύπων σε όλη τη διαδικασία (ιδιαίτερα των κλαδικών) καθώς τους δίνει την ευκαιρία να συγκρίνονται με άλλους οργανισμούς (benchmarking analysis) συμβάλλοντας στην αυτοβελτίωση, αλλά και στην αξιολόγησή τους από επενδυτές και λοιπούς αναλυτές. Υπεραξία για κάθε εταιρεία αποτελεί το ίδιο το έργο του Απολογισμού. Είναι ένα ταξίδι απαιτητικό και ταυτόχρονα πολύ γοητευτικό. Διαρκεί πολύ και είναι γεμάτο με περιπέτειες και γνώσεις. Είναι ένα ταξίδι που δείχνει τον δρόμο για τη συνεχή βελτίωση της επιχείρησης /οργανισμού στοχεύοντας σε ένα καλύτερο αύριο, για ένα μέλλον ελπιδοφόρο και βιώσιμο».

Ο ρόλος της Grant Thornton στην προσπάθεια των εταιρειών να εναρμονιστούν με τα κριτήρια ESG

Στην Grant Thornton στέκονται στο πλευρό των επιχειρήσεων που πρωτοπορούν κι επιθυμούν να εφαρμόσουν/υιοθετήσουν τις διεθνείς οδηγίες/πρωτοβουλίες και αρχές. «Πρωτοπορούμε και υποστηρίζουμε τις επιχειρήσεις, όχι μόνο στα στενά όρια της σύνταξης και της υποβολής απολογισμών ESG / αειφορίας, αλλά και στην ανακατεύθυνση της στρατηγικής τους καθώς και στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου επιχειρηματικού μοντέλου, που επιτρέπει τη διαφάνεια και κυρίως την υπεύθυνη δραστηριοποίηση» αναφέρει και συνεχίζει «στο πλαίσιο αυτό, αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες της επιχείρησης και φροντίζουμε το επιχειρηματικό μοντέλο που θα οικοδομηθεί να αντικατοπτρίζει αποτελεσματικά τόσο τις εισροές και εκροές, όσο και κάθε στοιχείο της λειτουργίας της επιχείρησης. Έχοντας μελετήσει ενδελεχώς τους Παγκόσμιους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, τους σχετικούς υποστόχους, καθώς και τους Δείκτες Επίδοσης που διευκολύνουν τη συμβολή σε κάθε έναν από αυτούς, συνδέουμε τα αποτελέσματα της επιχειρηματικής δράσης (outcomes) με τους Στόχους. Τα οφέλη που προκύπτουν είναι πολλαπλά για την επιχείρηση και για τους συμμετόχους / ενδιαφερόμενα μέρη της, οι οποίοι «με μια ματιά» θα είναι σε θέση να ανακαλύψουν κάθε πτυχή της υπεύθυνης δραστηριοποίησής της, καθώς και την άμεση σύνδεση αυτής με τους Παγκόσμιους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη»