Οι εθελοντικές αγορές πιστώσεων άνθρακα — εκεί όπου εταιρείες αγοράζουν πιστωτικές μονάδες για να “εξισορροπήσουν” τις εκπομπές τους — προσελκύουν όλο και περισσότερο το βλέμμα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Το ερώτημα, όμως, είναι αν θα μπουν μαζικά και με ποιον τρόπο.
.
Από τη μία πλευρά, υπάρχει πιεστική ανάγκη: τράπεζες και επενδυτές αναζητούν τρόπους να «πράξουν» πράσινα, να υποστηρίξουν τη μετάβαση σε χαμηλούς ρύπους και να απαντήσουν στην πίεση των ρυθμιστών και των stakeholders. Οι εθελοντικές αγορές — παρότι έχουν επικριθεί για αδιαφάνεια και αμφισβητούμενη ποιότητα πιστώσεων — προσφέρουν ένα πιο άμεσο κανάλι δράσης σε σχέση με μεγάλα έργα υποδομών ή πράσινα ομόλογα που χρειάζονται μακροχρόνιο σχεδιασμό.
Ωστόσο, οι ενδεικτικές προκλήσεις είναι πολλές. Πρώτον, ο κίνδυνος “πράσινου ντεμακιγιάζ” (greenwashing) παραμένει: αν μια τράπεζα αγοράσει δικαιώματα άνθρακα από project αμφιβόλου ποιότητας, η επικοινωνία μπορεί να υπερβεί την ουσία. Δεύτερον, η διαφάνεια και η επαλήθευση είναι κρίσιμες — χωρίς ανεξάρτητο έλεγχο, οι αγορές αυτές χάνουν αξιοπιστία. Τρίτον, υπάρχει ερώτημα ποιός θα αναλάβει το ρίσκο εάν η τιμή των πιστώσεων άνθρακα διακυμάνει ή αν τα project δεν παραδώσουν τα υποσχόμενα περιβαλλοντικά οφέλη.
Σε αγορές όπως των ΗΠΑ ή της Ευρώπης υπάρχουν ήδη πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην τυποποίηση, στη διαφάνεια και στη διακυβέρνηση των εθελοντικών πιστώσεων — ώστε να καταστούν πιο ελκυστικές και ασφαλείς ως επενδυτικό εργαλείο. Όσο αυτά ωριμάζουν, τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες σημαντικής εισόδου τραπεζών. Αν όμως οι θεσμικές απαιτήσεις δεν συνοδευτούν από καλές πρακτικές — υψηλής ποιότητας έργα, αξιόπιστους ελέγχους, καθαρούς ορισμούς — τότε η είσοδος των ιδρυμάτων μπορεί να είναι είτε επιφυλακτική είτε επικοινωνιακή.
Στην Ελλάδα, η αγορά πιστώσεων άνθρακα σε εθελοντικό πλαίσιο βρίσκεται σχεδόν σε εμβρυακή μορφή. Εταιρείες και οργανισμοί αντιμετωπίζουν νομικά, ρυθμιστικά και τεχνικά εμπόδια στην έκδοση και πιστοποίηση πράσινων έργων. Αν οι διεθνείς τάσεις ενισχυθούν και υπάρξει ρυθμιστικό πλαίσιο, τράπεζες στην Ελλάδα ίσως δουν ευκαιρία — αλλά θα χρειαστεί να ξεκινήσουν από βασικές υποδομές: δημιουργία αξιόπιστων project, πιστοποιήσεων και ελέγχων.
Το στοίχημα είναι διττό: μπορούν οι χρηματοπιστωτικοί φορείς να εισέλθουν στις εθελοντικές αγορές άνθρακα με ακεραιότητα και ουσία; Και, ταυτόχρονα, μπορούν αυτές οι αγορές να αναπτυχθούν με διαφάνεια και αξιοπιστία έτσι ώστε να μην υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη που πολλοί τις αμφισβητούν;
Πηγή: Enviromental Finance
Στην Ελλάδα, η αγορά πιστώσεων άνθρακα σε εθελοντικό πλαίσιο βρίσκεται σχεδόν σε εμβρυακή μορφή.