Ημερίδα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, της Ένωσης Περιφερειών για την Προσαρμογή της Περιφέρειας στην κλιματική αλλαγή

Η «Προσαρμογή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στην Κλιματική Αλλαγή» ήταν το αντικείμενο της ημερίδας που συνδιοργάνωσαν η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας, η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), παρουσία του Περιφερειάρχη και Προέδρου της ΕΝΠΕ Απόστολου Τζιτζικώστα.

Στην ημερίδα συμμετείχε ο Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης Χριστόδουλος Τοψίδης, ο Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας, Δήμαρχος Πυλαίας - Χορτιάτη, Ιγνάτιος Καϊτεζίδης, ο Αντιπεριφερειάρχες και Περιφερειακοί Σύμβουλοι της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ο Γενικός Διευθυντής Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωνσταντίνος Δημόπουλος, Πανεπιστημιακοί, Επιστήμονες, Εκπρόσωποι Φορέων και Υπηρεσιακά Στελέχη.

Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου Life-IP AdaptInGreece, στο οποίο συμμετέχουν 18 εταίροι και υλοποιείται από την Ένωση Περιφερειών Ελλάδας. Μέχρι σήμερα, στο πλαίσιο του έργου έχουν πραγματοποιηθεί έξι αντίστοιχες ημερίδες στις Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας, Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου, Δυτικής Μακεδονίας, Κρήτης και Στερεάς Ελλάδας. Μετά την ημερίδα στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας έχουν προγραμματιστεί αντίστοιχες εκδηλώσεις στην Πελοπόννησο, την Ανατολική Μακεδονία - Θράκη και την Αττική.

Ο κ. Τζιτζικώστας υπογράμμισε ότι σε σχέση με την κλιματική αλλαγή, δύο είναι τα βασικά ζητήματα: «Πρώτον, ότι η άμεση δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η επίτευξη των κλιματικών στόχων είναι καίρια. Και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα, μεγαλύτερα και πιο γρήγορα βήματα. Δεύτερον - και αυτό είναι επίσης πάρα πολύ σημαντικό - το γεγονός ότι πρέπει όλοι να κατανοήσουμε ότι δεν αρκεί μόνο να πιάσουμε τους στόχους μακροπρόθεσμα. Πρέπει τώρα, άμεσα, να θωρακίσουμε τις Περιφέρειες και τις πόλεις μας και να προστατέψουμε τους συμπολίτες μας, τις ζωές τους, τα σπίτια και τις περιουσίες τους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Εθνικές Κυβερνήσεις, οι Περιφέρειες και οι Δήμοι πρέπει να συνεργάζονται στενά και εποικοδομητικά ως κρίκοι μιας ενιαίας αλυσίδας. Για να λειτουργήσει η αλυσίδα πρέπει οι ευθύνες και οι αρμοδιότητες να είναι σαφώς κατανεμημένες κι αυτό σήμερα δεν συμβαίνει. Αντιθέτως, έχουμε ένα πλέγμα αρμοδιοτήτων, ειδικά στα αντιπλημμυρικά έργα, που δημιουργεί σύγχυση, δυσλειτουργία και τελικά κακό αποτέλεσμα».

Ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας και Πρόεδρος της ΕΝΠΕ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την υποχρηματοδότηση των έργων και δράσεων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, είτε σε επίπεδο πρόληψης, είτε σε επίπεδο αντιμετώπισης των συνεπειών της.

«Πρέπει άμεσα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να διασφαλιστούν οι αναγκαίοι πόροι για έργα μεγάλης κλίμακας, όπως τα αντιπλημμυρικά έργα. Οι πόροι που είναι σήμερα διαθέσιμοι δεν αρκούν για τις μεγάλες αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν κυρίως στις πόλεις, καθώς οι υποδομές για την αντιπλημμυρική προστασία δεν ανταποκρίνονται στα σημερινά κλιματικά δεδομένα. Οι αντιπλημμυρικές υποδομές που διαθέτουμε ανταποκρίνονται στα κλιματικά δεδομένα του 1950 και 1960. Χρειάζεται να γίνουν νέα, πολύ μεγάλης κλίμακας έργα, για τα οποία σήμερα οι Περιφέρειες, οι Δήμοι αλλά και η ίδια η κεντρική Πολιτεία δεν διαθέτει την αναγκαία χρηματοδότηση. Χρειάζονται ευρωπαϊκοί πόροι, που θα διασφαλίσει και θα αποδώσει για αυτό το σκοπό η Ευρώπη. Και αυτό πρέπει να γίνει τώρα, άμεσα, αν δεν θέλουμε νέες καταστροφές όπως πρόσφατα στη Θεσσαλία», επισήμανε ο κ. Τζιτζικώστας.

Ο Περιφερειάρχης υπογράμμισε ότι εκτός από τους πόρους απαιτείται άμεση δράση από όλους για να περιοριστούν και να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής: «Είναι πολύ σημαντικό όλοι μας, αιρετοί, εργαζόμενοι, στελέχη των υπηρεσιών, μηχανικοί, μελετητές, επαγγελματίες του πρωτογενούς τομέα, να αποκτήσουμε ολοκληρωμένη γνώση, για μία πραγματικότητα που τη βιώνουμε πλέον καθημερινά. Γιατί χωρίς καμία αμφιβολία, η κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η χώρα μας και φυσικά ολόκληρος ο πλανήτης. Κι εδώ δεν χωρούν ούτε μισόλογα, ούτε αναβολές, ούτε υπεκφυγές. Η κλιματική κρίση είναι πραγματικότητα και είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Και ο χρόνος που έχουμε για να αλλάξουμε πορεία είναι πλέον οριακός. Άλλωστε, ήδη βιώνουμε τις συνέπειες, ενώ έχουμε ακούσει τους επιστήμονες και τους ειδικούς που προειδοποιούν ότι τα ακραία φαινόμενα, τα οποία προκαλούν μικρής, μεσαίας και μεγάλης κλίμακας καταστροφές, όχι μόνο θα συνεχίσουν να αποτελούν μέρος της ζωής μας, αλλά τα επόμενα χρόνια θα είναι και πιο συχνά και πιο έντονα».

Αναφερόμενος στην κλιματική αλλαγή στην Κεντρική Μακεδονία, ο κ. Τζιτζικώστας τόνισε μεταξύ άλλων ότι «είμαστε πράγματι σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο, ωστόσο δεν είναι όλα μόνο αρνητικά, υπάρχουν και θετικά μηνύματα από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε αισιοδοξία, δύναμη και κίνητρα να κάνουμε περισσότερα. Όπως το παράδειγμα της Ελλάδας, που ηγείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Όπως το παράδειγμα των Περιφερειών και των Δήμων της Ευρώπης, που υλοποιούν το 90% των δράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το περιβάλλον και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Όπως και το παράδειγμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, που σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ, είναι η πρώτη Περιφέρεια στη χώρα, όσον αφορά στο στόχο της μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου για το 2030, υπολογίζοντας μάλιστα ότι θα έχουμε πετύχει μείωση κατά 55%. Στην Κεντρική Μακεδονία ήδη υλοποιούμε ένα πλέγμα έργων και δράσεων όπως:

• Την ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων κτιρίων, νοσοκομείων και σχολείων.
• Τη χρηματοδότηση επενδύσεων για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
• Την προώθηση της ηλεκτροκίνησης.
• Την επένδυση στην κυκλική οικονομία και τη βιώσιμη κινητικότητα.
• Τη δημιουργία νέων μονάδων αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Αυτά δεν αρκούν. Χρειάζονται πάρα πολλά ακόμα να γίνουν σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο και σε περιφερειακό. Ήδη αποφασίσαμε ως Περιφερειακό Συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας να συστήσουμε Διαπαραταξιακή Επιτροπή που θα συμβάλλει στη σχεδίαση, διαμόρφωση, παρακολούθηση και στη διεκδίκηση πόρων για να μπορέσουμε να πετύχουμε τους στόχους μας, αλλάζοντας και το θεσμικό πλαίσιο. Και αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι η κάθε μία και ο κάθε ένας από εμάς έχει μερίδιο ευθύνης στην αντιμετώπιση της κλιματική αλλαγής. Και ότι η ώρα να δράσουμε είναι τώρα. Γι’ αυτό και θέλω να διαβεβαιώσω ότι τόσο η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας, με τις 13 Περιφέρειες ενωμένες, όσο και η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, θα συνεχίσουμε με την ίδια ένταση, με την ίδια συνέπεια, τα έργα και τις δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής».

Η Θέση της ΕΝΠΕ

Ο κ. Τοψίδης, που είναι και Πρόεδρος της Επιτροπής Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής της ΕΝΠΕ, στον χαιρετισμό του μεταξύ άλλων σημείωσε ότι «οι συνέπειες που έχει η κλιματική κρίση καθιστούν αδήριτη την ανάγκη να δράσουμε συντονισμένα και συγκεκριμένα αλλά κυρίως συνεργατικά και πολυεπίπεδα. Καμία βαθμίδα διοίκησης δεν μπορεί να ανταπεξέλθει μεμονωμένα στις ανάγκες διαχείρισης των συνεπειών της κλιματικής κρίσης. Γι’ αυτό και πρέπει ο σχεδιασμός μας να είναι σπονδυλωτός και η εφαρμογή του να είναι συμμετοχική. Το θέμα που συζητάμε είναι δυναμικό και συνεχώς μεταβαλλόμενο. Για αυτό και πρέπει να είμαστε συνεχώς προσαρμοστικοί ως Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και να θεμελιώσουμε την ανταλλαγή καλών πρακτικών ως πάγια πρακτική μεταξύ μας».

Ο κ. Καϊτεζίδης μεταφέροντας τον χαιρετισμό του Προέδρου της ΚΕΔΕ Λάζαρου Κυρίζογλου, επισήμανε μεταξύ άλλων: «Πρέπει να αλλάξουμε στρατηγική στην αντιμετώπιση των έκτακτων καταστάσεων. Απαιτούνται επανασχεδιασμός και προσαρμογή της πολιτικής προστασίας και διαφανής και ξεκάθαρη, χωρίς επικαλύψεις, κατανομή αρμοδιοτήτων στο κεντρικό, στο περιφερειακό και στο τοπικό επίπεδο».

Η Αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης Βούλα Πατουλίδου στον χαιρετισμό της τόνισε ότι «οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι όλο και πιο έκδηλες και πιο τρομακτικές. Για να εξασφαλιστεί η ανθεκτικότητα απαιτούνται στρατηγικές και δράσεις προσαρμογής. Η στρατηγική μας πρέπει να διέπεται από ευθύνη στον σχεδιασμό και την υλοποίηση».

Τι κάνει η Περιφέρεια Μακεδονίας 

Ο Αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Κώστας Γιουτίκας, που προήδρευσε της ημερίδας, αναφέρθηκε στις δράσεις, τα έργα και τις πρωτοβουλίες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για την προσαρμογή και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, τονίζοντας ότι «η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ξεκίνησε την προετοιμασία της για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών στις πόλεις και την ύπαιθρο της Κεντρικής Μακεδονίας, από πολύ νωρίς, όταν ακόμη δεν είχαν εκδηλωθεί οι συνέπειες  της κλιματικής κρίσης, στην Ελλάδα. Και σήμερα έχουμε καταφέρει, όχι μόνο να διαθέτουμε ισχυρά εργαλεία για να αντιμετωπίσουμε τα πολυεπίπεδα προβλήματα που προκαλεί η κλιματική αλλαγή, αλλά και να προγραμματίζουμε, να υλοποιούμε και να ολοκληρώνουμε έργα που είναι απαραίτητα για να διαφυλάξουμε την ποιότητα της ζωής μας απέναντι σε αυτή την παγκόσμια απειλή. Από τον Οκτώβριο του 2017, στο Περιφερειακό Συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας, θέσαμε τις βάσεις, καθιστώντας την κλιματική αλλαγή στις κορυφαίες προτεραιότητες του στρατηγικού σχεδιασμού της Περιφέρειας Κεντρικής  Μακεδονίας».

Οι σημαντικότερες παράμετροι του Μηχανισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπως ανέφερε ο κ. Γιουτίκας, περιλαμβάνονται:

• Σύνταξη Περιφερειακού Σχεδίου για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, ολοκληρωμένο και ρεαλιστικό, με εξειδικευμένα μέτρα για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας ανά Περιφερειακή Ενότητα, παραγωγικό και επαγγελματικό κλάδο. Συμπληρώνεται από εξειδικευμένα σχέδια έκτακτης ανάγκης ανά περίπτωση.
• Παρατηρητήριο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης του Παράκτιου Μετώπου στην Κεντρική Μακεδονία.
• Ψηφιακός κόμβος διαρκούς συλλογής και επεξεργασίας επίγειων και δορυφορικών δεδομένων, που σχετίζονται µε το θαλάσσιο και ηπειρωτικό περιβάλλον, µε στόχο τον εντοπισμό περιοχών κατά μήκος της ακτογραμμής µε αυξημένη τρωτότητα και έντονη διάβρωση. Σύντομα, τον ψηφιακό κόμβο θα χειρίζεται εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό.
• Αναβάθμιση των επτά σταθμών μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και εγκατάσταση δύο νέων σταθμών στο Κτίριο Υπηρεσιών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στη δυτική Θεσσαλονίκη και στην οδό Λαγκαδά, που δίνουν εικοσιτετράωρη εικόνα για την ποιότητα της ατμόσφαιρας σε όλο το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης.
• Έχει αρχίσει η περαιτέρω διεύρυνση του Επιχειρησιακού Μηχανισμού της Περιφέρειας, με στόχο την οργανωμένη και ολοκληρωμένη παρακολούθηση των περιβαλλοντικών συνθηκών και των κλιματικών μεταβολών σε όλη την Κεντρική Μακεδονία.
• Είναι σε εξέλιξη η μόνιμη εγκατάσταση εκατοντάδων αισθητήρων, μετεωρολογικών σταθμών και τηλεμετρικών συστημάτων σε δημόσια κτίρια και πάρκα, σε γέφυρες, ποταμούς, χειμάρους, λιμενοβραχίονες, ακόμη και σε υποδομές βιολογικών καθαρισμών σε όλη την Κεντρική Μακεδονία, ώστε να γίνεται συνεχής, 24ωρη παρακολούθηση των κλιματικών και περιβαλλοντικών δεικτών και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, μέσω της συστηματικής καταγραφής των διακυμάνσεων των τιμών σε υδάτινους πόρους και στην ατμόσφαιρα. Πρόκειται για το Περιβαλλοντικό Παρατηρητήριο.

Ο Αντιπεριφερειάρχης Υποδομών και Δικτύων Πάρις Μπίλλιας στην εισήγησή του στην ημερίδα αναφέρθηκε στα αντιπλημμυρικά έργα στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και στις ανάγκες που υπάρχουν, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι «οι διαδικασίες που διέπουν την υλοποίηση των έργων αντιπλημμυρικής προστασίας είναι δαιδαλώδεις, όπως και το πλέγμα των αρμοδιοτήτων. Μείζον είναι το ζήτημα της εφαρμογής του αναθεωρημένου master plan αντιπλημμυρικής θωράκισης, το οποίο περιλαμβάνει 123 έργα, εκ των οποίων τα 40 έχουν χαρακτηριστεί ως πρώτης προτεραιότητας. Η υλοποίηση των έργων καθυστερεί αδειοδοτικά, ενώ και τα κονδύλια που απαιτούνται υπερβαίνουν τις δυνατότητες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και θα χρειαστεί οπωσδήποτε η συνδρομή της Κυβέρνησης».