Τι κάνουν οι Ευρωπαίοι πολίτες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής;

Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη σημαντικό αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή οικονομία και στους πολίτες της. Τα τελευταία 40 χρόνια τα γεγονότα που σχετίζονται με το κλίμα έχουν προκαλέσει οικονομικές ζημίες άνω των 487 δισεκατομμυρίων ευρώ στην ΕΕ. Το οικονομικό κόστος από πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές υπερβαίνει τα 7 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως κατά μέσο όρο. 

Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρομέτρου που πραγματοποιήθηκε και στα 27 κράτη μέλη μεταξύ 10 Μαΐου και 5 Ιουνίου 2023, πάνω από τα τρία τέταρτα (77%) των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα αυτή τη στιγμή. Μάλιστα σε εννιά χώρες η κλιματική αλλαγή θεωρείται το σοβαρότερο παγκόσμιο πρόβλημα: Βέλγιο, Δανία, Γερμανία, Ιρλανδία, Μάλτα, Ολλανδία, Αυστρία, Φινλανδία και Σουηδία. 

Στο σύνολο όμως της ΕΕ οι Ευρωπαίοι δεν κατατάσσουν πλέον την  κλιματική αλλαγή ως το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα (όπως έκαναν το 2021). Σύμφωνα με την έρευνα, βρίσκεται στην τρίτη θέση πίσω από τη "φτώχεια, την πείνα και την έλλειψη του πόσιμου νερού" και τις "ένοπλες συγκρούσεις". Η κατάταξη της "φτώχειας, της πείνας και της έλλειψης πόσιμου νερού" στην πρώτη θέση δεν προκαλεί έκπληξη καθώς ιστορικά θεωρείται ένα από τα σοβαρότερα πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο κόσμος. Το γεγονός όμως ότι όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι θεωρούν τις ένοπλες συγκρούσεις ως ένα από τα σοβαρότερα παγκόσμια προβλήματα αποδίδεται στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Αναφορικά με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η πλειοψηφία των Ευρωπαίων πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση (56%), οι εθνικές κυβερνήσεις (56%) και οι επιχειρήσεις και η βιομηχανία (53%) είναι υπεύθυνες.  Μόλις το 35% των Ευρωπαίων πολιτών θεωρεί ότι οι ίδιοι οι πολίτες είναι αυτοί που είναι υπεύθυνοι για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Τι κάνουν όμως οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι πολίτες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής;

Το ποσοστό των ερωτηθέντων που δηλώνει ότι έχει αναλάβει προσωπική δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής τους τελευταίους 6 μήνες είναι 63% και παραμένει σχεδόν σταθερό συγκριτικά με το 2021 που εκπονήθηκε η προηγουμένη έρευνα. 

Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα κράτη μέλη. Τα κράτη με το υψηλότερο ποσοστό ερωτηθέντων που δήλωσε ότι ανέλαβε προσωπική δράση ήταν το Λουξεμβούργο (82%), η Φινλανδία και η Σουηδία (81% έκαστη), η Δανία, η Γερμανία και η Ισπανία (76% έκαστη) και η Σλοβενία (75%). Στον αντίποδα, μόνο το 29% των ανθρώπων στη Ρουμανία, το 35% στη Βουλγαρία και το 39% στην Πολωνία δηλώνουν ότι έχουν λάβει προσωπική δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής τους τελευταίους έξι μήνες. Στη χώρα μας το ποσοστό των πολιτών που έδρασαν είναι 62%. Τα χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων δείχνουν ότι αυτοί οι οποίοι έλαβαν προσωπικά μέτρα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής είναι: οι ερωτηθέντες στην ηλικιακή ομάδα 25-54 ετών, αυτοί με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, και αυτοί που έχουν υψηλότερο εισόδημα. 

Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει μια λίστα με συγκριμένες ενέργειες και οι συμμετέχοντες απάντησαν ποια από αυτά τα μέτρα έχουν λάβει για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Παρακάτω αναφέρονται κάποια από αυτά.

Η πιο δημοφιλής ενέργεια/δράση στις απαντήσεις των ερωτηθέντων είναι η προσπάθεια μείωσης απορριμμάτων και ο διαχωρισμός τους για ανακύκλωση (70%). Η δεύτερη δημοφιλέστερη ήταν η μείωση της κατανάλωσης των ειδών μιας χρήσης (53%).

Περισσότεροι από το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων (και κυρίως οι νέοι) λένε ότι χρησιμοποιούν τακτικά, φιλικές προς το περιβάλλον εναλλακτικές λύσεις μετακίνησης (και όχι το ιδιωτικό τους αυτοκίνητο) όπως πχ το περπάτημα, το ποδήλατο, τα μέσα μαζικής μεταφοράς (28%).  

Αναφορικά με τις διατροφικές συνήθειες και την κλιματική αλλαγή, το ποσοστό αυτών που αγοράζουν και τρώνε λιγότερο κρέας είναι 31%, αυτών που αγοράζουν και τρώνε περισσότερα βιολογικά τρόφιμα είναι 28%, και αυτών που εξετάζουν το αποτύπωμα άνθρακα των τροφίμων που καταναλώνουν και μερικές φορές προσαρμόζουν τις αγορές τους ανάλογα είναι 15%. 

Τέλος, δεδομένου ότι η ερεύνα έχει εκπονηθεί μετά το 2022 που ήταν χρονιά ρεκόρ σε τιμές ενέργειας και καυσίμων, ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα παρακάτω ποσοστά. Σχεδόν τέσσερις στους δέκα (37%) δηλώνουν ότι όταν αγοράζουν μία νέα οικιακή συσκευή, λαμβάνουν υπόψη τη χαμηλή κατανάλωση ενέργειας. Σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας,  το ποσοστό των Ευρωπαίων που μόνωσε καλύτερα το σπίτι του για να μειώσει την ενεργειακή του κατανάλωση είναι 17% ενώ περίπου ένας στους δέκα  Ευρωπαίους έχει εγκαταστήσει εξοπλισμό στο σπίτι του για να τον έλεγχο και τη μείωση της ενεργειακής του κατανάλωσης (11%). Λιγότεροι από ένας στους δέκα έχουν αγοράσει σπίτι με χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση (4%) ή έχουν αγοράσει ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο (3%).

Φυσικά, τα ποσοστά διαφέρουν σημαντικά ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ. Για παράδειγμα, στο σύνολο της ΕΕ το 11% των πολιτών αναφέρει πως εξετάζει το αποτύπωμα άνθρακα που έχει η μετακίνηση του όταν προγραμματίζει τις διακοπές του και άλλα ταξίδια μεγαλύτερης απόστασης και μερικές φορές προσαρμόζει τα σχέδια του ανάλογα. Ωστόσο, ενώ το ποσοστό αυτό φτάνει στο 43% στη Σουηδία είναι μόλις 2% στην Ελλάδα.

Χωρίς σημαντικές δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις και διεθνή συνεργασία η μετάβαση σε μια φιλική προς το κλίμα οικονομία  θα είναι αδύνατη. Όμως οι επιλογές που κάνουν οι πολίτες στην καθημερινή τους ζωή και οι μικρές αλλά συλλογικές μετατοπίσεις στις καταναλωτικές, διατροφικές και άλλες συνήθειες  μπορούν να στείλουν ηχηρό μήνυμα για άμεση δράση.

Πηγή: Capital.gr