Φέτος το καλοκαίρι ήταν το θερμότερο καλοκαίρι που έχει καταγραφεί παγκοσμίως και το πέμπτο θερμότερο για την Ευρώπη. Οι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές στην ΕΕ έχουν κάψει περισσότερα από 468 000 εκτάρια μέχρι στιγμής φέτος, πολλές από τις οποίες επηρέασαν τους τουριστικούς προορισμούς στον νότο και έπληξαν την τοπική οικονομία. Μετά από μακρές περιόδους έντονης ζέστης και ξηρασίας, ολόκληρες κοινότητες και οι βιοτικοί πόροι τους επλήγησαν σκληρά μέσα σε λίγες ώρες στη Ρόδο και την Κέρκυρα.
Η φύση υπέστη επίσης ζημιές. Περισσότερο από το 40% της έκτασης που κάηκε φέτος είναι τόποι Natura 2000, με αποτέλεσμα την πρόκληση ζημιών σε οικοτόπους και στα είδη που εξαρτώνται από αυτά τα οικοσυστήματα. Τα κύματα καύσωνα συνέπεσαν με καταρρακτώδεις βροχές και αιφνίδιες πλημμύρες στη Βουλγαρία, την Ελλάδα, τη Σλοβενία και την Τουρκία που είχαν ως συνέπεια την απώλεια ανθρώπινων ζωών και σημαντικές οικονομικές απώλειες. Κατά τα τελευταία 42 έτη, οι οικονομικές απώλειες και ζημίες που προκλήθηκαν από ακραίες καιρικές και κλιματικές συνθήκες ανήλθαν συνολικά σε τουλάχιστον 560 δισ. EUR, με ετήσιες ζημίες άνω των 50 δισ. EUR το 2021 και το 2022. Αναμένονται ανάλογες απώλειες και το 2023.
Κάθε χρόνο, μας εκπλήσσει η αυξανόμενη σοβαρότητα αυτών των συμβάντων και θλιβόμαστε για την έκταση των ζημιών. Ωστόσο, αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν θα πρέπει να μας παραξενεύουν πια. Δυστυχώς, ζούμε σε ένα κλιματικό σενάριο για το οποίο οι επιστήμονες μας προειδοποιούν εδώ και δεκαετίες.
Η νέα πραγματικότητα για το κλίμα: πιο θερμό, πιο ξηρό, πιο υγρό...
Με βάση τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, το νέο διαδικτυακό άρθρο του ΕΟΠ Extreme summer weather in a changing climate: is Europe prepared? (Ακραία καλοκαιρινά καιρικά φαινόμενα σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα: είναι η Ευρώπη προετοιμασμένη;) αναλύει διεξοδικά τα κυριότερα καλοκαιρινά ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν τον πληθυσμό, την οικονομία και τη φύση της Ευρώπης. Οι χρήστες μπορούν να εξερευνήσουν τους διαδραστικούς χάρτες και διαγράμματα που περιέχουν πληροφορίες σχετικά με τους καύσωνες, τις πλημμύρες, τις ξηρασίες και τις δασικές πυρκαγιές, καθώς και για τις εξαρτώμενες από τις κλιματικές συνθήκες ασθένειες, όπως ο δάγκειος πυρετός. Εκτός από τον απολογισμό των επιπτώσεων των παρελθόντων γεγονότων, το άρθρο παρουσιάζει τις μελλοντικές προοπτικές με βάση τις πιο πρόσφατες επιστημονικές γνώσεις.
Το μήνυμα είναι σαφές: τα καλοκαίρια αναμένεται να φέρουν περισσότερους, ισχυρότερους και μακρύτερους καύσωνες, συχνότερες και ακραίες πλημμύρες, καθώς και πιο σοβαρές ξηρασίες και πυρκαγιές, και αύξηση των ασθενειών που εξαρτώνται από το κλίμα. Όπως δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία στην ομιλία της για την κατάσταση της ΕΕ αυτή την εβδομάδα, «Η πραγματικότητα είναι ότι ο πλανήτης βράζει».
Η Ευρώπη λαμβάνει ήδη μέτρα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, αλλά η ανάλυσή μας εντοπίζει τομείς στους οποίους πρέπει να ληφθεί επείγουσα και πρόσθετη δράση. Πρέπει να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην κοινωνία και την οικονομία μας και οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι πολλές. Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε καλύτερα τους πλέον ευάλωτους, όπως τους ηλικιωμένους, από τους έντονους καύσωνες; Πώς μπορούμε να προετοιμάσουμε τις πόλεις μας — για πλημμύρες, καύσωνες ή ξηρασία;
Γνωρίζουμε ότι η γεωργία θα πρέπει επίσης να προσαρμοστεί. Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι η γεωργία θα συνεχίσει να παρέχει τρόφιμα και σταθερό εισόδημα στους αγρότες, συμβάλλοντας παράλληλα στους στόχους βιωσιμότητας της Ευρώπης; Πώς μπορεί η κοινωνία να προετοιμαστεί για αυτή τη νέα πραγματικότητα;
Προνοητικότητα
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τα επίπεδα κοινωνικής ετοιμότητας διαφέρουν σημαντικά ανά την Ευρώπη. Τα μέτρα που θα λάβουν οι δήμοι πρέπει να εξετάζουν τις τοπικές προκλήσεις και τους πόρους που έχουν στη διάθεσή τους. Η γνώση θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία της Ευρώπης. Η ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή Climate-ADAPT παρέχει πάνω από 100 περιπτωσιολογικές μελέτες και παραδείγματα για πιθανές επιλογές προσαρμογής, καθώς και εργαλεία που υποστηρίζουν τον σχεδιασμό της προσαρμογής.
Ο ΕΟΠ υποστηρίζει τις πολιτικές προσαρμογής και την εφαρμογή τους στην Ευρώπη μέσω μιας σειράς δεικτών και αξιολογήσεων, συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής αξιολόγησης των κλιματικών κινδύνων, την οποία θα δημοσιεύσουμε στις αρχές του επόμενου έτους. Θα προβεί στην αξιολόγηση των τρεχουσών και μελλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και θα εκτιμήσει τους κινδύνους για το περιβάλλον, την οικονομία και την ευρύτερη κοινωνία στην Ευρώπη.
Τα μέτρα προσαρμογής πρέπει να συμβαδίζουν με την ανάγκη δραστικής και ταχείας μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι προσπάθειες αυτές πρέπει να συνοδεύονται από εξίσου φιλόδοξα συμπληρωματικά μέτρα για την αντιμετώπιση της ρύπανσης, της απώλειας βιοποικιλότητας και της μη βιώσιμης χρήσης των πόρων. Και τα μέτρα αυτά πρέπει να εφαρμόζονται με δίκαιο και ισότιμο τρόπο, διασφαλίζοντας ότι οι πιο μειονεκτούντες στην κοινωνία μας δεν θα μείνουν πίσω.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία προσφέρει ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό πλαίσιο πολιτικής για ανάληψη δράσης σε όλα αυτά τα μέτωπα. Η εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας είναι σημαντική για την ενίσχυση της συνολικής ανθεκτικότητας της κοινωνίας στην Ευρώπη. Και στον ΕΟΠ, μαζί με το δίκτυό μας Eionet, έχουμε πλήρως δεσμευτεί να παρέχουμε τα δεδομένα και τις γνώσεις που απαιτούνται για την υποστήριξη της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Leena Ylä-Mononen, διευθύντρια του ΕΟΠ
