Τo 80% του παγκόσµιου εµπορίου σήµερα διακινείται µέσω θαλάσσης. Διαταραχές στις θαλάσσιες µεταφορές µπορεί να δηµιουργήσουν ελλείψεις σε τρόφιµα, ενέργεια, φάρµακα και άλλα βασικά είδη, καθώς και αύξηση τιµών. Σύµφωνα µε τον ΟΟΣΑ, οι όγκοι του θαλάσσιου εµπορίου αναµένεται να διπλασιαστούν µέχρι το 2030.
.
Παράλληλα, η ναυτιλία ευθύνεται για περίπου το 3% στις παγκόσµιες εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου. Σε αυτό το πλαίσιο, ο IMO έχει ήδη θεσπίσει, από το 2018 (MEPC72), στρατηγική που στοχεύει στη µείωση της έντασης των εκποµπών της διεθνούς ναυτιλίας (µέσες εκποµπές CO2 ανά µονάδα µεταφορικής εργασίας) κατά τουλάχιστον 40% έως το 2030 και 70% έως το 2050 (50% το λιγότερο), σε σχέση µε το 2008.
Επιπλέον, το 2023, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας, αποφασίστηκε από την Ε.Ε. να συµπεριληφθούν σταδιακά οι εκποµπές της ναυτιλίας στο πεδίο εφαρµογής του EU ETS. Σκοπός αυτής της απόφασης είναι να ενθαρρύνει τις ναυτιλιακές εταιρείες να µειώσουν τις εκποµπές, εντάσσοντας τα περισσότερα µεγάλα πλοία ανοιχτής θαλάσσης (>5.000 τόνοι ολικής χωρητικότητας) στη διαδικασία παρακολούθησης, αναφοράς και επαλήθευσης των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα από το 2025, και στο EU ETS από το 2027.
Αξίζει να σηµειωθεί ότι, επίσης το 2023, εκδόθηκε και από το Science Based Targets initiative ο οδηγός για τη µετάβαση του κλάδου της ναυτιλίας στο µηδενικό καθαρό αποτύπωµα άνθρακα, ορίζοντας ανάλογα µε το µέγεθος, τον τύπο και το είδος του πλοίου τούς στόχους εκποµπών ανά µονάδα µεταφορικής εργασίας.
Σηµαντική συµβολή στην επίτευξη αυτών των στόχων θα έχει η χρήση εναλλακτικών καυσίµων, όπως η µεθανόλη, η αµµωνία, το υδρογόνο και άλλα, καθώς και η δέσµευση διοξειδίου του άνθρακα. Η καταλληλότερη προσέγγιση θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες, όπως ο τύπος του πλοίου, η φύση του εµπορίου και της διαδροµής, η υγεία και η ασφάλεια, η ανάπτυξη των σχετικών αλυσίδων εφοδιασµού και το κόστος.
Οι ναυτιλιακές εταιρείες θα έρθουν αντιµέτωπες µε αρκετές προκλήσεις, τεχνολογικές και οικονοµικές, στο πλαίσιο της συµµετοχής τους στην παγκόσµια προσπάθεια για τη µείωση των εκποµπών του αερίου του θερµοκηπίου. Δηµιουργούνται, όµως, και ευκαιρίες, οι οποίες είναι κυρίως συνδεδεµένες µε τον ρόλο του κλάδου στην πράσινη µετάβαση παγκοσµίως. Για παράδειγµα, ήδη εξετάζεται ο τρόπος µε τον οποίο η ναυτιλία θα συµµετέχει στη µεταφορά του διοξειδίου του άνθρακα που προέρχεται από έργα δέσµευσης και αποθήκευσης άνθρακα.
Εκτός, όµως, από την επίδραση της ναυτιλίας στην κλιµατική αλλαγή και στην προσπάθεια µείωσης των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου, αλλά και της αύξησης της ενεργειακής απόδοσης των πλοίων, αξίζει να αναφερθεί η επίδραση της κλιµατικής αλλαγής στον κλάδο.
Οι θαλάσσιοι εµπορικοί διάδροµοι µπορεί να επηρεαστούν σοβαρά από τα ακραία καιρικά φαινόµενα, αναγκάζοντας τα πλοία να προσαρµόσουν τις προγραµµατισµένες διαδροµές για να ελαχιστοποιήσουν τη διακοπή ή τις καθυστερήσεις και, στη χειρότερη περίπτωση, µπορούν να προκαλέσουν απώλεια φορτίου ή ζηµιά στο ίδιο το πλοίο. Μόνο το 2020, περίπου 3.000 εµπορευµατοκιβώτια εκτιµάται ότι χάθηκαν στη θάλασσα και, σύµφωνα µε υπολογισµούς του Bloomberg, 1.000 είχαν ήδη χαθεί µέσα στους πρώτους τέσσερις µήνες του 2021. Εν τω µεταξύ, η κακοκαιρία ευθυνόταν για µία στις πέντε απώλειες πλοίων το 2019, σύµφωνα µε στοιχεία της Allianz.
Επιπλέον, λόγω της θέσης τους, σε παράκτιες περιοχές και σε χαµηλό υψόµετρο, τα λιµάνια και άλλες θαλάσσιες υποδοµές είναι ευάλωτα σε ορισµένες από τις συνέπειες της κλιµατικής αλλαγής, όπως η άνοδος της στάθµης της θάλασσας ή η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των καταιγίδων, των ανέµων, καθώς και οι πληµµύρες. Για παράδειγµα, η αυξηµένη έκθεση σε παράκτιες πληµµύρες θα δοκιµάσει την ανθεκτικότητα των λιµενικών υποδοµών και λειτουργιών, λόγω πιθανής διακοπής των δραστηριοτήτων της φόρτωσης, εκφόρτωσης και διακίνησης εµπορευµάτων. Ενώ, αντίθετα, το λιώσιµο των θαλάσσιων πάγων, τα αλλοιωµένα σχήµατα ανέµων και η αυξηµένη συχνότητα και ένταση των καταιγίδων µπορεί να έχουν σηµαντικές αρνητικές επιπτώσεις στη ναυτιλία.
Αυτά και άλλα φαινόµενα ευθύνονται άµεσα για σοβαρές διακοπές στις θαλάσσιες επικοινωνίες, οι οποίες µε τη σειρά τους καθιστούν αναγκαία την επιβράδυνση ή την αναστολή των λιµενικών λειτουργιών, αυξάνοντας το κόστος και τις καθυστερήσεις και πιέζοντας έντονα τις αλυσίδες εφοδιασµού.
Το τµήµα Υπηρεσιών Κλιµατικής Αλλαγής και Βιώσιµης Ανάπτυξης της EY έχει αναπτύξει υπηρεσίες και λύσεις για την υποστήριξη των επιχειρήσεων και στον κλάδο της ναυτιλίας, για τη θέσπιση µιας επιχειρηµατικής στρατηγικής για την κλιµατική κρίση, οι οποίες περιλαµβάνουν τον υπολογισµό του ανθρακικού αποτυπώµατος, την ανάλυση των κινδύνων και ευκαιριών από την κλιµατική αλλαγή µε τη χρήση του εργαλείου EY Climate Analytics Platform, καθώς και την ανάπτυξη στρατηγικών για την αντιµετώπιση της κλιµατικής κρίσης.
Aναδημοσίευση από Capital.gr
Ιφιγένεια Κουτίβα, Senior Manager, Υπηρεσίες Κλιµατικής Αλλαγής και Βιώσιµης Ανάπτυξης, EY Ελλάδος
