Το ESG ως Τέχνη

Το ESG εξελίσσεται από ένα εξειδικευμένο τομέα πληροφόρησης μη χρηματοοικονομικών στοιχείων σε μια κύρια πρακτική της αγοράς και ο Warren Buffett από την άλλη, δεν ήταν ένας απλός επενδυτής, αλλά ήθελε να κερδίσει και να ξεπεράσει την απόδοση της αγοράς με πληροφορίες που δεν υπήρχαν ενσωματωμένες στις τιμές των μετοχών και της αγοράς.

Οι «καλύτερες εταιρίες»-Best Companies to Work, είναι λίστες που είναι δημόσια διαθέσιμες και εάν, η χρηματιστηριακή αγορά ήταν αποτελεσματική, αυτές οι εταιρίες θα «υπεραπέδιδαν» τόσο όσο δημοσιεύονταν οι λίστες αποτρέποντας τις μελλοντικές υπεραποδόσεις τους.

Συνεπώς, το Χρηματιστήριο μπορεί να αποτιμά πλήρως τα άυλα αγαθά των εταιριών;

• υπάρχουν πολλοί επικριτές που υποστηρίζουν ότι τα σχολικά βιβλία των χρηματοοικονομικών πρέπει να ξαναγραφτούν προκειμένου να ενσωματώσουν το ESG, καθώς επικεντρώνονται μόνο στο βραχυπρόθεσμο κέρδος.

• όπως το επιχειρηματικό ισοζύγιο-“Balance scorecard”, που παρουσιάστηκε το 1992, το οποίο συμπληρώνει τα χρηματοοικονομικά μέτρα (financial measurements) με τα λειτουργικά μέτρα (operational measures), το ESG συνέβαλε στην προώθηση του εν λόγου επιχειρημαμτικού ισοζυγίου καθώς η αξία μιας εταιρίας σήμερα εξαρτάται όχι μόνο από τις οικονομικές και λειτουργικές επιδόσεις της αλλά και από τις σχέσεις με τους μετόχους της, stakeholders.

Οι εταιρίες λοιπόν, θα πρέπει να εξομαλύνουν τον θόρυβο που δημιουργείται από τα πλαίσια αναφοράς, τις απαιτήσεις των ενδιαφερομένων μερών, τις κατευθύνσεις και καθοδήγηση των εταιριών επαλήθευσης όπως και των κεφαλαιαγορών και αντ ‘αυτού, να ρωτούν ποια είναι τα σημεία συνεισφορἀς (KPI’s-Key Performance Indicators) που θέλει να υποστηρίξει η εταιρία τους; Ποιους από αυτούς τους δείκτες μετρούν την απόδοσή και θα μπορούσαν να είναι οι εταιρικοί τους οδηγοί; Ποια είναι τα πραγματικά KPI;

Αυτά τα KPI θα περιλαμβάνουν σίγουρα μετρήσεις ESG, αλλά θα περιλαμβάνουν επίσης και άλλες διαστάσεις όπως το NPS-Net Promoter Score. Αυτή η προοπτική μετακινεί πλεόν την άσκηση συμμόρφωσης του ESG, σε ένα εργαλείο δημιουργίας αξίας, διότι οι κοινές μετρήσεις και οι κατατάξεις έχουν συζητηθεί πολύ επειδή, η «μείωση» ή η υποβάθμιση του ESG σε μια άσκηση σύγκρισης αριθμών επιτρέπει σε «όλους» να συμμετάσχουν σε αυτήν την «συμβουλευτική» αγορά».

Ο κύριος λόγος για την άνοδο του ESG είναι η σχέση του με τη μακροπρόθεσμη αξία και οι εξωτερικές επιδράσεις που επιβάλλει στην κοινωνία. Μπορεί όμως αυτή η ροή πληροφοριών να βοηθήσει στην ευθυγράμμιση των εταιριών αξιολόγησης, τους επενδυτές και τα ενδιαφερόμενα μέρη ώστε να συμφωνήσουν για την αναφορά ESG μιας εταιρίας;

Το ESG όμως δεν είναι το ίδιο με την πιστοληπτική ικανότητα, προκειμένου να συμφωνήσουν οι S&P, Moddy's & Fitch. Εξάλλου, έχουμε ήδη δει σε τι οδήγησε αυτή η παγκόσμια συμφωνία το 2008! Το ESG δεν είναι γεγονός αλλά μάλλον μια άποψη. Η ποικιλία των απόψεων είναι πολύ πιο κατατοπιστική από ότι αν όλοι έλεγαν το ίδιο πράγμα. Δεν έχει νόημα να ταξινομούνται οι μετοχές ως ESG ή μη, διότι ορισμένες εταιρείες μπορεί να έχουν περισσότερες δυνατότητες δημιουργίας αξίας από άλλες, καθώς το ESG είναι μια συνεχή προσπάθεια (ESG Glide Path™) και όχι απαραίτητα μια ταξινόμηση αριθμοδεικτών σε κουτάκια.

Η αξία οποιασδήποτε εταιρίας πρέπει να συγκρίνεται με την χρηματιστηριακή της τιμή και έχουμε δει πολλούς υποστηρικτές και τελετές βραβείων που έδωσαν έμφαση και επευφημίες σε εταιρίες φιλικές προς το περιβάλλον. Εταιρίες που συμπεριλαμβάνουν την διαφορετικότητα και την ισότητα και γενναιόδωρες εταιρίες (με γνώμονα την ΕΚΕ-CSR) χωρίς να λάβουν υπόψη την χρηματιστηριακή τους τιμή, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μελλοντικές φούσκες στο χρηματιστήριο του ESG. Συνήθως, οι φούσκες προκύπτουν όταν η αγορά βρίσκει μια εναλλακτική ή ένα αποτελεσματικό υποκατάστατο ή έστω μια πιο φιλική προς το περιβάλλον λύση, κάτι που παρατηρούμε στις μέρες μας να συμβαίνει με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τα αυτοκίνητα υδρογόνου ή ακόμη και την καθαρή ατομική ενέργεια σε σχέση με άλλα μείγματα ενεργειακών λύσεων.

Λειτουργεί λοιπόν το ESG; Όλα εξαρτώνται στο τι επενδύουμε.

Το παράδειγμα της μακροπρόθεσμης αξίας (long-term stock value) προτείνει τέσσερις (4) κατευθύνσεις για τους νέους επαγγελματίες του ESG:

1. Το ESG είναι ένας γενικός όρος που συμπεριλαμβάνει πολλούς αντιφατικούς παράγοντες.

2. Το ESG πρέπει να γίνει λιγότερο μονότονο. Πολλές μεταβλητές σημαντικότητας ESG ή περισσότερες μετρήσεις ESG μπορεί να οδηγήσουν σε μικροδιαχείριση από τους επενδυτές και ίσως μια υπερ-επένδυση από την ίδια την εταιρία στο ESG.

3. Το ESG πρέπει να γίνει λιγότερο δυαδικό. Το ESG αφορά παράγοντες αποτίμησης και όχι θέματα αποκλεισμού.

4. Το ESG θα μπορούσε να γίνει λιγότερο ποσοτικό. Οι ποσοτικές αξιολογήσεις ESG, τα αριθμητικά δεδομένα και οι αναφορές βιωσιμότητας είναι πολύ καλές, θα πρέπει όμως να δωθεί προσοχή στην ποιότητα των πληροφοριών (επαληθεύσεις).

Ως παράδειγμα και ώς επικύρωση των παραπάνω κατευθεντύριων απόψεων, η καινοτομία-innovation μπορεί να μετρηθεί ποσοτικοποιώντας τις δαπάνες R&D συνδέοντάς την ομως, με την ποιότητα του αποτελέσματος αυτών των καινοτομιών. H απλή στατιστική μέτρηση των δαπανών R&D που βρίσκουμε στις αναφορές ή εκθέσεις ESG δεν παρέχουν την απαραίτητη μελλοντική και δυναμική χρηματιστηριακή αξία της εταιρίας. Επίσης το ESG δεν πρέπει να είναι ένα ξεχωριστό θέμα από τη δημιουργία μιας μακροπρόθεσμης χρηματιστηριακής αξίας για την εταιρία, αλλά θα πρέπει να συμπεριλάβει και μια μελέτη οικονομικής αντιστάθμισης μεταξύ καθαρού μηδενικού αποτυπώματος-net-zero και άλλων ζητημάτων ESG, όπως, η ανεργία και το κόστος επανεκπαίδευσης.

Η θεωρία και η πρακτική του ESG μπορεί να φαίνεται ως η μόνη εύλογη εταιρική αρχή που πρεπει να εφαρμόζεται σήμερα. Πιστεὐουμε όμως ότι, αυτή είναι μια ένδειξη ή ένα «σημάδι» της αγοράς ότι δεν έχει ακόμα κατανοήσει τη θεωρία του ESG, ούτε το πρόβλημα που προοριζόταν να λύσει.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Athex Group έχει εκδώσει καθοδήγηση και μόνο, σχετικά με τη βιωσιμότητα και αυτός είναι επίσης ένας λόγος που η Ευρώπη (ESRS-European Sustainability Reporting Standards) δεν είναι πλήρως ευθυγραμμισμένος με τις κατευθυντήριες γραμμές αναφοράς των ΗΠΑ.

Πόσο μάλλον δε και με τις χώρες των BRIC. Όλες οι χώρες είναι απαραίτητες για τη σύνθεση ενός αξιόπιστου και παγκόσμιου επενδυτικού χαρτοφυλακίου, καθώς στους περισσότερους από εμάς αρέσει να επενδύουμε σε ένα χαρτοφυλάκιο χαμηλότερου κινδύνου με υψηλότερες αναμενόμενες αποδόσεις (risk-return adjusted portfolio). Η αξιοπιστία επιτυγχάνεται μόνο με μια παγκόσμια στρατηγική κατανομής περιουσιακών στοιχείων (Global Asset Allocation Portfolio-GAAP) που δεν είναι απαραίτητα να έχει την «ίδια γλώσσα» στο ESG.