Πίστωση άνθρακα. Τι ακριβώς σημαίνει; Θεωρητικά, πρόκειται για ένα πιστοποιητικό που αντιπροσωπεύει τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά έναν τόνο και συνήθως συνδέεται με έργα όπως ένα αιολικό πάρκο ή ένα πρόγραμμα δεντροφύτευσης. Εταιρείες προχωρούν σε τέτοια προγράμματα για να αντισταθμίσουν τη ρύπανση που παράγουν κάπου αλλού στον κόσμο.
.
Πρακτικά ωστόσο, αφορά τους νόμους που στηρίζουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές και η απάντηση είναι μια σπαζοκεφαλιά ακόμα και για τα πιο κοφτερά νομικά μυαλά.
Μέχρι να λυθεί, οι τράπεζες και οι επενδυτές είναι απίθανο να διαθέσουν δισεκατομμύρια δολάρια σε πιστώσεις άνθρακα, σε αντίθεση με τον ενθουσιασμό που παρουσιάστηκε στην Εβδομάδα για το Κλίμα στη Νέα Υόρκη την εβδομάδα που μας πέρασε.
«Η συντριπτική πλειονότητα των χωρών δεν έχει επί του παρόντος μια σαφή απάντηση στο ερώτημα τι είναι μια πίστωση άνθρακα, ως θέμα δικαίου», δήλωσε ο Simon Puleston Jones, διευθύνων σύμβουλος της Emral Carbon, μιας χρηματιστηριακής και συμβουλευτικής εταιρείας, και πρώην δικηγόρος κεφαλαιαγορών στη νομική εταιρεία Simmons & Simmons. Αυτό «έχει σημασία διότι αν έχετε αγοράσει κάτι από εμένα και υποστείτε οικονομική ζημία, η ζημία σας μπορεί να μην είναι ανακτήσιμη», διευκρίνισε.
Είναι περιουσιακό στοιχείο;
Η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Ινστιτούτο για την Ενοποίηση του Ιδιωτικού Δικαίου (Unidroit), ένας διακυβερνητικός οργανισμός, επεξεργάζονται ένα σύνολο αρχών για να βοηθήσουν τις κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο να δώσουν κατευθυντήριες οδηγίες για αυτό το ζήτημα.
Η κύρια διαβούλευση επικεντρώνεται στο κατά πόσον μια πίστωση άνθρακα αποτελεί περιουσιακό στοιχείο, σύμφωνα με την Belinda Ellington, μέλος της ομάδας εργασίας του Unidroit και πρώην αναπληρώτρια γενική σύμβουλος της Citigroup στο Λονδίνο.
«Εάν έχετε αγοράσει κάτι που δεν έχει νομική ταυτότητα ως περιουσιακό στοιχείο (όπως μια πίστωση άνθρακα), το αποτέλεσμα είναι ότι δεν μπορείτε να είστε σίγουροι ότι σας ανήκει κάτι», τονίζει.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Νομική Επιτροπή της Αγγλίας και της Ουαλίας κατέληξε πρόσφατα στο συμπέρασμα ότι οι πιστώσεις άνθρακα «ενδέχεται» να θεωρηθούν ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία, ένα νέο, τρίτο είδος περιουσίας, εκτός από τα υλικά και τα άυλα.
Η κατάρρευση πριν από μια δεκαετία, του ιαπωνικού ανταλλακτηρίου Mt Gox, που κάποτε ήταν το μεγαλύτερο ανταλλακτήριο Bitcoin στον κόσμο και χρεοκόπησε μετά από κυβερνοεπίθεση, δείχνει τι διακυβεύεται, δήλωσε ο Puleston Jones. Το περιφερειακό δικαστήριο του Τόκιο έκρινε ότι το Bitcoin δεν συνιστούσαν ιδιοκτησία από νομική άποψη, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι που έχασαν το Bitcoin δεν είχαν κανένα δικαίωμα να το ανακτήσουν. Οι πιστωτές του Bitcoin περίμεναν 10 χρόνια για να ανακτήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία σε μια διαδικασία διανομής που μόλις πρόσφατα τέθηκε σε λειτουργία.
Όπως και το Bitcoin, η εθελοντική αγορά άνθρακα χαρακτηρίζεται από αστάθεια. Έχοντας κορυφωθεί το 2022, η αγορά συρρικνώθηκε κατά σχεδόν το ένα τέταρτο πέρυσι σε μόλις 1 δισεκατομμύριο δολάρια μετά από μια σειρά σκανδάλων «πράσινου ξεπλύματος» που τρόμαξαν τους αγοραστές και μείωσαν τη ζήτηση.
Οι υποστηρικτές θεωρούν την αγορά ως έναν κρίσιμο μηχανισμό που θα βοηθήσει στη διοχέτευση δισεκατομμυρίων δολαρίων σε έργα που μειώνουν τις εκπομπές ρύπων σε φτωχότερες χώρες και θα επιτρέψει στις εταιρείες να αντισταθμίσουν τη ρύπανση στις αλυσίδες εφοδιασμού τους, η οποία μπορεί να είναι εκτός του άμεσου ελέγχου τους. Από τις ετικέτες ποιότητας έως τις νέες οδηγίες σχετικά με τους ισχυρισμούς που μπορούν να προβάλλουν οι εταιρείες που αγοράζουν αντισταθμιστικά προϊόντα, καταβάλλονται προσπάθειες για την ανάκτηση της ζήτησης και την ενίσχυση της αγοράς.
Για τους δικηγόρους, ωστόσο, οι προσπάθειες αυτές θα είναι μάταιες αν δεν αντιμετωπιστεί η νομική αβεβαιότητα.
Αναζήτηση τρόπων μείωσης κινδύνου
«Επί του παρόντος, αν βάζατε ένα εκατομμύριο δολάρια στην προ-αγορά πιστοποιημένων μονάδων άνθρακα, το καθαρό αποτέλεσμα αυτού στον ισολογισμό σας είναι ότι έχετε απλώς ένα μη εξασφαλισμένο εκατομμύριο δολάρια έξω από την πόρτα», δήλωσε ο Ellington. «Το μη εξασφαλισμένο χρέος αυξάνει το κόστος χρηματοδότησης πέρα από την ανοχή της αγοράς», πρόσθεσε.
«Είναι ένας μεγάλος περιορισμός για κάθε τράπεζα», δήλωσε ο Chris Leeds, επικεφαλής της ανάπτυξης των αγορών άνθρακα στην Standard Chartered Plc. «Καθώς η αγορά αναπτύσσεται, θα πρέπει να δούμε τρόπους αποτελεσματικής μεταφοράς του κινδύνου και καλύτερης αντιμετώπισης του κεφαλαίου, διαφορετικά δεν έχει νόημα από οικονομικής άποψης», τόνισε.
Αυτό δεν έχει σταματήσει την Standard Chartered και άλλες μεγάλες τράπεζες από το να προσπαθούν να εδραιωθούν στην αγορά. Η JPMorgan, η Bank of America και η Barclays έχουν δημιουργήσει τμήματα εμπορίας και χρηματοδότησης για πιστώσεις άνθρακα.
Η Citigroup διερευνά τον τρόπο με τον οποίο τα αντισταθμιστικά οφέλη θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση του κινδύνου χρηματοδότησης πράσινων έργων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Goldman Sachs έχει δημιουργήσει ένα ταμείο που επιτρέπει στις εταιρείες να επενδύουν σε πράσινα έργα και να αποκομίζουν αντισταθμιστικά οφέλη.
Αλλά τελικά, ο στόχος παραμένει η κλίμακα, σύμφωνα με τον Puleston Jones. «Θέλουμε οι αγορές άνθρακα να γίνουν τόσο εμπορεύσιμες όσο οι αγορές μετοχών ή παραγώγων ή οι αγορές χρέους ή οι αγορές εμπορευμάτων», είπε. Αυτό απαιτεί «εμπιστοσύνη, βεβαιότητα και ακεραιότητα», ανέφερε.
Η κύρια διαβούλευση επικεντρώνεται στο κατά πόσον μια πίστωση άνθρακα αποτελεί περιουσιακό στοιχείο.