Ένα κατώφλι το οποίο, όταν ξεπεραστεί, μπορεί να προκαλέσει δραματικές και μη αναστρέψιμες αλλαγές σε μεγάλα φυσικά συστήματα.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν εδώ και χρόνια ότι όσο περισσότερο θερμαίνεται ο πλανήτης, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος να ενεργοποιηθούν πολλαπλά «σημεία καμπής» του κλίματος, πυροδοτώντας αυτοτροφοδοτούμενες μεταβολές σε συστήματα όπως το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, κρίσιμα ωκεάνια ρεύματα και τα πολικά παγοκαλύμματα.
Οι προειδοποιήσεις αυτές εντάθηκαν το 2025, χρονιά που ξεκίνησε με την επιβεβαίωση από τους επιστήμονες ότι το 2024 ήταν το πρώτο ημερολογιακό έτος κατά το οποίο η μέση παγκόσμια θερμοκρασία ξεπέρασε τους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Στη συνέχεια, ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο κόσμος πλησίαζε το πρώτο σημείο καμπής, μετά από επίπεδα ρεκόρ λεύκανσης των κοραλλιογενών υφάλων θερμών υδάτων, από τους οποίους εξαρτώνται εκατομμύρια άνθρωποι. Παράλληλα, επιστήμονες ανέφεραν ότι το επίπεδο θέρμανσης που θα μπορούσε να προκαλέσει εκτεταμένη κατάρρευση του τροπικού δάσους του Αμαζονίου είναι χαμηλότερο από ό,τι εκτιμούνταν μέχρι σήμερα.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι ένα ακόμη σύστημα ρύθμισης του κλίματος εξασθενεί: η Ατλαντική Μεσημβρινή Ανατρεπτική Κυκλοφορία, ένα από τα βασικότερα συστήματα ρευμάτων στους ωκεανούς του πλανήτη. Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι η κατάρρευσή της θα διατάρασσε τα καιρικά πρότυπα και θα υπονόμευε την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων.
Δεν είναι σαφές πότε ακριβώς μπορεί να φτάσουμε σε αυτά τα σημεία καμπής, ωστόσο υπάρχει ο φόβος ότι πολλά από αυτά είναι αλληλένδετα, με αποτέλεσμα η υπέρβαση του ενός να καθιστά πιθανότερη την ενεργοποίηση κάποιου άλλου. Εκατοντάδες επιστήμονες υπέγραψαν φέτος ανοιχτή επιστολή, καλώντας τις κυβερνήσεις να μειώσουν ταχύτερα τις εκπομπές, προειδοποιώντας ότι «αν περιμένουμε, θα είναι πολύ αργά».
Ταυτόχρονα, ζητούν να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στα λεγόμενα «θετικά σημεία καμπής», δηλαδή σε κατώφλια που αφορούν τη μαζική ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών, των μπαταριών και άλλων πράσινων τεχνολογιών.
Η αναζήτηση τρόπων για τον εντοπισμό και την ενεργοποίηση τέτοιων μεταβάσεων — μαζί με αντίστοιχες αλλαγές στις κοινωνικές στάσεις απέναντι στην κλιματική δράση — ενδέχεται να προσφέρει την καλύτερη ευκαιρία για να αποφευχθούν τα σημεία καμπής από τα οποία δεν υπάρχει επιστροφή.
Πηγή: FT
Pilita Clark, αρθρογράφος Financial Times.
