Τα συνταξιοδοτικά ταμεία των χωρών του ΟΟΣΑ ενισχύουν σταθερά τις δεσμεύσεις τους για την κλιματική μετάβαση, ωστόσο η πραγματική εικόνα των χαρτοφυλακίων τους αποκαλύπτει ότι παραμένουν ουσιαστικά εκτεθειμένα στα ορυκτά καύσιμα, θέτοντας σε δοκιμασία την αξιοπιστία των στρατηγικών net zero.
.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα νέας έκθεσης της Climate Policy Initiative (CPI), που ανέλυσε τη συμπεριφορά 594 συνταξιοδοτικών ταμείων σε χώρες του ΟΟΣΑ, τα οποία διαχειρίζονται συνολικά 22,5 τρισ. δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία
Σύμφωνα με τη μελέτη, τα ταμεία έχουν σημειώσει σαφή πρόοδο την τελευταία πενταετία στη θέσπιση κλιματικών στόχων και στην ενσωμάτωση της κλιματικής αλλαγής στη διακυβέρνηση και στη διαχείριση κινδύνων. Η υιοθέτηση στόχων μείωσης εκπομπών έχει διευρυνθεί σημαντικά, ενώ ενισχύθηκαν τα πλαίσια λογοδοσίας, οι πολιτικές διαχείρισης κλιματικού κινδύνου και οι σχετικές γνωστοποιήσεις. Σε αρκετές περιπτώσεις, τα συνταξιοδοτικά ταμεία επιδεικνύουν επιδόσεις ίσες ή και ανώτερες από άλλους μεγάλους θεσμικούς επενδυτές.
Ωστόσο, πίσω από τη βελτίωση στους δείκτες πολιτικής και διακυβέρνησης, η πραγματική κατανομή κεφαλαίων παραμένει προβληματική. Η CPI διαπιστώνει ότι το 55% των επενδύσεων των ταμείων στον ενεργειακό τομέα κατευθύνεται σε εταιρείες που επεκτείνουν δραστηριότητες σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, ενώ μόλις το 38% αφορά καθαρές μορφές ενέργειας. Το εύρημα αυτό υποδηλώνει σημαντική απόκλιση από τα σενάρια καθαρής μηδενικής μετάβασης του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, τα οποία δεν προβλέπουν νέες επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα.
Ακόμη και στις νέες επενδύσεις, όπου η εικόνα είναι πιο θετική, τα στοιχεία δείχνουν ότι περίπου το ένα τρίτο των κεφαλαίων που διοχετεύονται έμμεσα μέσω συμμετοχών σε τράπεζες και επιχειρήσεις καταλήγει σε έργα ορυκτών καυσίμων. Παρότι οι επενδύσεις σε καθαρές και μεταβατικές τεχνολογίες υπερτερούν, το συνολικό μείγμα εξακολουθεί να μην ευθυγραμμίζεται με τους κλιματικούς στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού.
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στη σχέση συνταξιοδοτικών ταμείων και διαχειριστών κεφαλαίων. Η έκθεση καταγράφει ότι όλο και περισσότερα ευρωπαϊκά ταμεία χρησιμοποιούν τη δύναμη των εντολών τους για να επιβάλουν αυστηρότερα κριτήρια ESG, φτάνοντας ακόμη και σε αποχώρηση από συνεργασίες με διαχειριστές που θεωρούνται ανεπαρκείς ως προς τη στάση τους στο κλίμα. Η τάση αυτή, σύμφωνα με την CPI, αποτελεί κρίσιμο μοχλό για τη μετάβαση της πραγματικής οικονομίας.
Για χώρες όπως η Ελλάδα, τα συμπεράσματα της μελέτης αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα. Καθώς το ενδιαφέρον για βιώσιμες επενδύσεις και πράσινη χρηματοδότηση εντείνεται, η ευθυγράμμιση των συνταξιοδοτικών κεφαλαίων με σαφείς και αξιόπιστες κλιματικές στρατηγικές αναδεικνύεται σε καθοριστικό παράγοντα τόσο για τη μακροπρόθεσμη απόδοση όσο και για τη χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης.
Η CPI καταλήγει ότι η μετάβαση δεν μπορεί να στηριχθεί μόνο σε στόχους και δηλώσεις. Χωρίς ουσιαστική ανακατεύθυνση κεφαλαίων και αυστηρότερη εποπτεία των επενδυτικών επιλογών, τα συνταξιοδοτικά ταμεία κινδυνεύουν να παραμείνουν εκτεθειμένα σε κλιματικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους που θα καθορίσουν τις αποδόσεις των επόμενων δεκαετιών.
Η CPI διαπιστώνει ότι το 55% των επενδύσεων των ταμείων στον ενεργειακό τομέα κατευθύνεται σε εταιρείες που επεκτείνουν δραστηριότητες σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, ενώ μόλις το 38% αφορά καθαρές μορφές ενέργειας.