Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε εχθές την αναβολή και απλούστευση του κανονισμού της Ένωσης σχετικά με την προστασία της αποψίλωσης των δασών. Ο κανονισμός EUDR είχε ως στόχο να διασφαλίσει ότι τα προϊόντα που εισάγονται ή εξάγονται από τις αγορές της ΕΕ δεν συμβάλλουν πλέον στην αποδάσωση και την υποβάθμιση των δασών σε παγκόσμιο επίπεδο, και να επανεξετάσει τον αντίκτυπο του νόμου στις αρχές του επόμενου έτους με σκοπό την περαιτέρω απλοποίησή του, ακόμη και πριν από την έναρξη ισχύος του.
.
Το χρονικό του EUDR
Ο EUDR εισήχθη αρχικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Νοέμβριο του 2021, με προτάσεις που αποσκοπούσαν στην αποτελεσματική απαγόρευση των προϊόντων που συνδέονται με την αποδάσωση στην αγορά της ΕΕ και στη θέσπιση αυστηρών απαιτήσεων συμμόρφωσης για τις εταιρείες που παρέχουν ή χρησιμοποιούν βασικά εμπορεύματα και προϊόντα όπως φοινικέλαιο, βόειο κρέας, ξυλεία, καφέ, κακάο, καουτσούκ και σόγια, εκτός από ορισμένα παράγωγά τους, όπως δέρμα, σοκολάτα, ελαστικά ή έπιπλα.
Είχε οριστεί πως θα τίθετο σε ισχύ στο τέλος του 2024, ωστόσο ο προγραμματισμός αυτός ανατράπηκε κατά ένα έτος κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής, προκειμένου να δοθεί στις εταιρείες περισσότερος χρόνος για να προετοιμαστούν για τις υποχρεώσεις συμμόρφωσής τους. Την Τετάρτη το Ευρωκοινοβούλιο συναίνεσε με 402 ψήφους υπέρ και 250 κατά, στην εκ νέου μετάθεση της εφαρμογής του νόμου στο τέλος του 2026 για τις μεγάλες εταιρείες και στα μέσα του 2027 για τις μικρότερες.
Σύμφωνα με τους κανόνες του EUDR, οι εταιρείες που επιθυμούν να διαθέσουν τα σχετικά προϊόντα στην αγορά της ΕΕ ή να τα εξάγουν θα υπόκεινται σε υποχρεώσεις δέουσας επιμέλειας, συμπεριλαμβανομένης της απαίτησης να ανιχνεύουν τα προϊόντα μέχρι το οικόπεδο όπου παρήχθησαν, προκειμένου να αποδείξουν ότι τα προϊόντα παρήχθησαν σε γη που δεν υπέστη αποψίλωση μετά το 2020 και ότι συμμορφώνονται με όλους τους σχετικούς ισχύοντες νόμους της χώρας παραγωγής.
Οι νέες απλουστεύσεις και η περικοπή της δέουσας επιμέλειας
Σχετικά με τις απλουστεύσεις, η πρόταση της Επιτροπής μετατοπίζει το επίκεντρο των υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων στους φορείς που διαθέτουν στην αγορά τα σχετικά προϊόντα EUDR, ενώ οι φορείς που βρίσκονται σε άλλα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού, όπως οι λιανοπωλητές ή οι κατασκευαστές, δεν θα είναι πλέον υποχρεωμένοι να υποβάλλουν δηλώσεις δέουσας επιμέλειας. Παράλληλα για τους πολύ μικρούς και μικρούς πρωτογενείς φορείς εκμετάλλευσης, η νέα πρόταση της Επιτροπής μειώνει την υποχρέωσή να υποβάλλουν εκθέσεις, παρα μόνο μία εφάπαξ δήλωση στο σύστημα πληροφορικής του EUDR. Σε περίπτωση, δε, που οι πληροφορίες είναι ήδη διαθέσιμες, οι φορείς εκμετάλλευσης δεν θα χρειάζεται να προβούν οι ίδιοι σε καμία ενέργεια στο σύστημα πληροφορικής, αντικαθιστώντας την προηγούμενη απαίτηση για τακτική υποβολή δηλώσεων δέουσας επιμέλειας.
Αντιδράσεις από τα ευρωπαϊκά αριστερά κόμματα
Η αριστερή πτέρυγα του Κοινοβουλίου επέκρινε το χθεσινό αποτέλεσμα υποδεικνύοντας πως ήταν αποτέλεσμα εσωτερικής συμμαχίας μεταξύ του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, που κατέχει την πλειοψηφία των εδρών και των ακροδεξιών κομμάτων. Σύμφωνα με τις αριστερές πολιτικές ομάδες, μια παρόμοια συμμαχία οδήγησε πρόσφατα σε συμφωνία για δραστική περικοπή των βασικών νόμων της ΕΕ σχετικά με την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας και τη δέουσα επιμέλεια.
Σε δήλωση που εκδόθηκε μετά την ψηφοφορία, η Delara Burkhardt, επικεφαλής διαπραγματεύτρια για τον κανονισμό της ΕΕ για την αποδάσωση για την ομάδα S&D, χαρακτήρισε βαθιά ανησυχητική την ευθυγράμμιση του ΕΛΚ με την ακροδεξιά σχετικά με τις αλλαγές στον κανονισμό EUDR. «Το ΕΛΚ ισχυρίζεται ότι θέλει να μειώσει τη γραφειοκρατία. Στην πραγματικότητα, οι προτάσεις του έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα: η αναθεώρηση του κανονισμού πριν ακόμη εφαρμοστεί δημιουργεί αβεβαιότητα και μέγιστη αβεβαιότητα στις εταιρείες και προβλήματα στον προγραμματισμό. Θέλουμε μια Ευρωπαϊκή Ένωση όπου οι επιχειρήσεις μπορούν να βασίζονται στη σταθερότητα και την προβλεψιμότητα. Πολλές μεγάλες εταιρείες είναι ήδη πρόθυμες να κάνουν περισσότερα για την προστασία των δασών. Τώρα όμως εμποδίζονται», δήλωσε η Ευρωβουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών.
Αρκετές μεγάλες εταιρείες στους τομείς που στοχεύει ο EUDR έχουν επίσης προειδοποιήσει πως οι περαιτέρω καθυστερήσεις και αλλαγές στο νόμο θα εισάγουν νέες αβεβαιότητες για τις εταιρείες και θα τιμωρήσουν άδικα τις επιχειρήσεις που έχουν ήδη επενδύσει σε συστήματα για να συμμορφωθούν με τους νέους κανονισμούς.
Με 402 έναντι 250, το ευρωκοινοβούλιο αποφάσισε την καθυστέρηση και απλοποίηση του νόμου EUDR με αντιδράσεις από τους σοσιαλδημοκράτες.