Τα τελευταία δώδεκα χρόνια περίπου, η ανάπτυξη της Κοινωνικά Υπεύθυνης Επένδυσης (ΚΥΕ) προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον από τους παράγοντες του χρηματοοικονομικού τομέα. Οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες, τα επενδυτικά κεφάλαια καθώς και οι οργανισμοί αξιολόγησης και επικοινωνίας, είναι όλο και πιο πολυάριθμοι για να ενσωματώσουν τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβέρνησης κριτήρια (ESG) στις επιλογές προσανατολισμού και στρατηγικών επενδύσεών τους και για να προσλάβουν αναλυτές ΚΥΕ.
Ορισμένες εταιρείες φτάνουν ακόμη και στο βαθμό να αναπτύσσουν ολόκληρα τμήματα αφιερωμένα στη στρατηγική ανάλυση ΚΥΕ. Η ανάπτυξη της ΚΥΕ και, επιπλέον, η ανάπτυξη σχετικών προσφορών εργασίας για αναλυτές, είναι μέρος του πολιτικοκοινωνικού πλαισίου των τελευταίων ετών – ευνοϊκό για τις κοινωνικές απαιτήσεις, την υπεράσπιση της διακυβέρνησης και τη διατήρηση του περιβάλλοντος. Εξάλλου, η εμφάνιση ενός περιοριστικού ρυθμιστικού πλαισίου συμβάλλει στην ανάπτυξη της «υπεύθυνης χρηματοοικονομικής» της οποίας η δραστηριότητα στοχεύει στην αναζήτηση χρηματοοικονομικών επιδόσεων συνδυάζοντας την εξέταση των αναγκών των σημερινών γενεών αλλά και τη δυνατότητα στις μελλοντικές γενεές να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. Η ΚΥΕ έχει επομένως εύφορο έδαφος ευνοϊκό για την ανάπτυξή της (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Κοινωνικά Υπεύθυνη Επένδυση: Μέθοδοι και Κριτήρια ESG, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2021, Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, «Πράσινη» Χρηματοοικονομική: Προκλήσεις και Προοπτική, Πολυτεχνείο Κρήτης, Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2021).
Ρόλος, αποστολή
Ο κλασικός χρηματοοικονομικός αναλυτής (ΧΑ) μελετά την αξία των επιχειρήσεων κάτω από το ακόλουθο πρίσμα: αποδοτικότητα, ανθρώπινοι πόροι, ενέργειες αναδιάρθρωσης. Έχει για προσανατολισμό να πραγματοποιήσει μια διάγνωση της εξέλιξης της επιχείρησης με στόχο να ενημερώσει και να συμβουλέψει τους ιδιοκτήτες – μετόχους και τους επενδυτές της χρηματιστηριακής αγοράς. Λαμβάνει υπόψη τους χρηματοοικονομικούς δείκτες (αποδοτικότητας, επίδοσης της διαχείρισης, φερεγγυότητας, βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Βασικές αρχές χρηματοοικονομικού μάνατζμεντ, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2013), αλλά επίσης οικονομικούς και κοινωνικούς ώστε να θεμελιώσει μια ακριβή ανάλυση σχετική με τη βιωσιμότητα και την αποδοτικότητα των επιχειρήσεων (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Χρηματοοικονομικός Αναλυτής: Αποστολή και νέα εργαλεάι εκτίμησης, Πολυτεχνείο Κρήτης, Τετάρτη 26 Φεβρουαρίου 2020).
Ο κύριος ρόλος του αναλυτή ΚΥΕ είναι να παρέχει μια ποιοτική ή/και ποσοτική γνώμη για τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και διακυβερνητικές πρακτικές των επιχειρήσεων από ένα πλέγμα αποφάσεων προκειμένου να βοηθήσουν τους διαχειριστές και τους επενδυτές στην επιλογή των επενδύσεών τους. Για να γίνει αυτό , ο αναλυτής ΚΥΕ παρακολουθεί από κοντά τις ειδήσεις για το τρίπτυχο ESG: συλλέγει, ταξινομεί και δίνει προτεραιότητα σε ένα μεγάλο όγκο πληροφοριών μη χρηματοοικονομικών. Αυτές οι πληροφορίες προέρχονται από κοινωνικές αναφορές και περιβαλλοντικές εκθέσεις που δημοσιεύονται από εταιρείες, ΜΚΟ, ή κράτη. Ο εξειδικευμένος τύπος μπορεί επίσης να αποτελέσει έγκυρη πηγή σχετικών πληροφοριών. Ωστόσο, θεωρώντας ότι το επάγγελμα ενός αναλυτή ΚΥΕ συνίσταται απλώς στην πιστοποίηση της αξιοπιστίας των κοινωνικών και περιβαλλοντικών λογαριασμών μιας επιχείρησης και, συνεπώς, η παροχή ενός κοινωνικού και περιβαλλοντικού ελέγχου (audit) για την απόδειξη της «καλής μη χρηματοοικονομικής υγείας» τους είναι αναγωγική. Το επάγγελμα περιλαμβάνει επίσης ένα συμβουλευτικό και υποστηρικτικό ρόλο που στοχεύει στην προώθηση της ανάπτυξης μιας επιχείρησης. Η κύρια αποστολή του αναλυτή ΚΥΕ διακρίνεται στις ακόλουθες πρακτικές:
– Ανάλυση και ποιοτική έρευνα της ΚΥΕ των επιχειρήσεων (80% του χρόνου) πραγματοποιώντας την ποιοτική ανάλυση της στρατηγικής αειφόρου ανάπτυξης επιχειρήσεων.
– Κλαδική μελέτη σχετικά με τις προκλήσεις της αειφόρου ανάπτυξης.
– Συνάντηση με τους μάνατζερ της επιχείρησης.
Τέλος, ο αναλυτής ΚΥΕ παρουσιάζει τις επιδόσεις της επιχείρησης, κλαδικές και θεματικές μελέτες σε διευθυντικά στελέχη, συμμετέχει στη σύνταξη μηνιαίων αναφορών, συμμετέχει σε μικρές ομάδες εργασίας, προετοιμάζει απαντήσεις σε συνεργάτες, συντάσει άρθρα για την υποστήριξη της εσωτερικής και εξωτερικής επικοινωνίας.
Υπευθυνότητα, βιωσιμότητα, αποδοτικότητα
Στα τρία αρχικά γράμματα ΚΥΕ, υπάρχει η λέξη επένδυση. Επομένως, η επιδίωξη της χρηματοοικονομικής απόδοσης είναι ένας από τους στόχους του αναλυτή ΚΥΕ. Ο ρόλος του είναι να αξιολογήσει καθένα από τα περιουσιακά στοιχεία έναντι της χρηματοοικονομικής απόδοσης. Η εκτίμηση της δημιουργικής ή καταστροφικής αξίας που παρέχεται από ένα περιουσιακό στοιχείο καθοδηγεί τους διαχειριστές στη λήψη αποφάσεών τους.
Η ανάλυση της ΚΥΕ μπορεί επομένως να οριστεί ως η τέχνη της αξιολόγησης της χρηματοοικονομικής απόδοσης μιας επένδυσης υπό τους περιορισμούς των κοινωνικών και περιβαλλοντικών απαιτήσεων. Τα κοινωνικο-περιβαλλοντικά κριτήρια δεν έρχονται ως συμπλήρωμα των χρηματοοικονομικών κριτηρίων αλλά τίθενται σε ίση βάση. Με άλλα λόγια, η αξία ενός περιουσιακού στοιχείου εκτιμάται όχι μόνο σε σχέση με τη χρηματοοικονομική απόδοση, αλλά σε σχέση με τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης, στόχος της οποίας είναι η «κάλυψη των υφιστάμενων αναγκών χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ανταποκρίνονται στις δικές τους». Η ανάλυση ΚΥΕ υποστηρίζεται από μια μεσο-μακροπρόθεσμη χρηματοοικονομική λογική. Λαμβάνοντας υπόψη τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά κριτήρια επιτρέπει σε πολλές εταιρείες να ξεπεράσουν το χρηματιστήριο, επειδή αποφεύγουν τους κύριους βιομηχανικούς, εμπορικούς κινδύνους. Οι ΚΥΕ έχουν ξεκάθαρα ξεπεράσει τις κλασικές επενδύσεις (για παράδειγμα, το MSCI ISR Europe σημείωσε 5,6% καλύτερα). Σε ένα πολύ πρόσφατο άρθρο μας, δείχθηκε ότι η αποδοτικότητα των κεφαλαίων ΚΥΕ είναι μεγαλύτερη από την αγορά (62% των κεφαλαίων ΚΥΕ έχουν καλύτερη απόδοση από την αγορά, βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Προσδιορισμός των πρακτικά ηθικών κεφαλαίων, Οικονομικός Ταχυδρόμος, Ιούλιος 2021).
Εργαλεία εκτίμησης
Τα εργαλεία εκτίμησης που πρέπει να χρησιμοποιηθούν από τον αναλυτή ΚΥΕ, πρέπει να σχετίζονται άμεσα με τη φύση των κριτηρίων του τρίπτυχου ESG. Στην περίπτωση αυτή το βασικό εργαλείο εκτίμησης θεωρείται η πολυκριτήρια ανάλυση αποφάσεων η οποία μπορεί να αξιολογήσει ταυτόχρονα ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια. Τρεις βασικές ερωτήσεις τίθενται:
– Πώς μπορεί ένας επενδυτής να συγκρίνει πολλά επενδυτικά κεφάλαια ESG και να προχωρήσει έτσι σε μια επιλογή;
– Ποιά είναι αυτά τα κριτήρια και πώς γίνεται η μέτρηση των κριτηρίων ESG για μια επιχείρηση ή για ένα επενδυτικό κεφάλαιο;
– Υπάρχει δυνατότητα επεξεργασίας μιας ιεραρχίας των χρησιμοποιούμενων κριτηρίων εκτίμησης (μεταξύ περιβάλλοντος, κοινωνικών και κριτηρίων διακυβέρνησης);
Ο αναγνώστης μπορεί να απευθυνθεί σε δύο πρόσφατα άρθρα μας:
2. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Δούμπος, Μ. Εσκαντάρ, Α. Λιαδάκη, Πολλαπλά κριτήρια για την αξιολόγηση επενδύσεων ESG, Πολυτεχνείο Κρήτης, 01/7/2021.
Συμπερασματικά, απομένουν πολλά να γίνουν για να καθοριστεί αναλυτικά το επάγγλεμα ενός αναλυτή ΚΥΕ. Οι αρχές και οι μεθοδολογίες είναι υπό κατασκευή. Μέχρι σήμερα, οι μεθοδολογίες ανάλυσης ΚΥΕ παραμένουν πολύ διαφορετικές και διαφέρουν από τη μια εταιρεία στην άλλη. Τα κριτήρια για την αξιολόγηση μιας ΚΥΕ δεν είναι πάντα πολύ αντικειμενικά. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό το επάγγελμα θα τυποποιηθεί και θα κωδικοποιηθεί, όπως το επάγγελμα του κλασικού ΧΑ που έχει τη δική του πιστοποίηση CFA. Η δημιουργία μιας παγκόσμιας αναγνωρισμένης πιστοποίησης αναλυτή ΚΥΕ μπορεί ήδη να εξεταστεί και θα επιβεβαιώσει την επαγγελματική αναγνώριση του επαγγέλματος.
* Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
(Οικονομικός Ταχυδρόμος)
