Πενήντα χρόνια (50+) έχουν περάσει από τη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον στη Στοκχόλμη, την 1η παγκόσμια διάσκεψη που αναγνωρίζει ρητά την εγγενή αξία του φυσικού περιβάλλοντος.
Σήμερα, το θεμελιώδες ερώτημα είναι εάν η κοινωνία μας έχει τις δυνατότητες να σταματήσει ή να αναστρέψει αυτές τις καταστροφικές περιβαλλοντικές τάσεις μέχρι το 2030-2050 και να εκπληρώσει τους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UNSDG’s).
Στον σημερινό κόσμο, οι έννοιες και οι όροι έχουν μεγάλη πολυπλοκότητα. Η αστάθεια και η κρίση χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν το πλαίσιο και τις συνθήκες στις οποίες ζούμε. Οι δραματικές επιπτώσεις της απώλειας βιοποικιλότητας, της κλιματικής αλλαγής και της ρύπανσης δημιουργούν μια σχεδόν υπαρξιακή αίσθηση επείγουσας ανάγκης για δράση. Ταυτόχρονα όμως, οι υπεύθυνοι χάραξης της πολιτικής αντιμετωπίζουν επίσης
κρίσεις όπως, ο πόλεμος, οι πανδημίες, ο πληθωρισμός, η ψυχική υγεία και οι ψεύτικες ειδήσεις-fake news.
Αυτές οι προκλήσεις είναι ορατές και αλληλένδετες όπως και περίπλοκες, και τις περισσότερες φορές αδύνατο να επιλυθούν. Αυτό μπορεί και να μας κάνει να αισθανόμαστε μια «παράλυση». Ωστόσο, αυτή είναι η σημερινή μας πραγματικότητα, κοινωνική | οικονομική | περιβαλλοντική, διαστάσεις που ήταν και θα είναι πάντα στενά
συνυφασμένες με πολύπλοκους και απρόβλεπτους συσχετισμούς στο μέλλον.
Η τριπλή πλανητική κρίση, της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας βιοποικιλότητας και της ρύπανσης είναι μόνο μία από τις πολλές διασυνδεδεμένες και αμοιβαία επιδεινούμενες κοινωνικοοικονομικές κρίσεις που «προκαλούν» αυτήν τη στιγμή, τις Ευρωπαϊκές χώρες και ίσως άλλες παγκόσμιες κοινωνίες.
Αυτές οι επιταχυνόμενες και βαθιά αλληλένδετες κρίσεις αμφισβητούν τη συμβατική προσέγγιση της διακυβέρνησης (G), καθώς, έχουν δοκιμαστεί εργαλεία και πρακτικές επίλυσης προβλημάτων που ήταν τελικά λιγότερο κατάλληλες για την παροχή συστημικών λύσεων. Γι' αυτό, στης 31.07.2024 ο οργανισμός Science Based Target Initiatives-SBTI κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, «παρά τα ευρήματα της έρευνας και της διαβούλευσης
παγκοσμίως, δεν απέκλεισε εντελώς τη χρήση πιστώσεων άνθρακα (CO2-Carbon Credits & Offsetting), υπογραμμίζοντας ότι τα πιστοποιητικά εμπορευμάτων εξακολουθούν να παίζουν ρόλο σε ορισμένους κλάδους που δύσκολα υποχωρούν, όπως είναι ο χάλυβας ή το τσιμέντο».
Αυτό αποδεικνύει την έλλειψη προόδου προς τη βιωσιμότητα παγκοσμίως. Οι Ευρωπαϊκές πολιτικές δεν έχουν επιφέρει κάτι παραπάνω, εκτός από μια μικρή πρόοδο προς τους στόχους των UNSDG’s. Ομοίως, οι προοπτικές για την επίτευξη του μακροπρόθεσμου οράματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μια «καλή ζωή εντός των ορίων του πλανήτη» δεν είναι ενθαρρυντικές.
Το πιο σημαντικό είναι, η αποτυχία αναγνώρισης και απορρόφησης των πολλών διαφορετικών αντιλήψεων και περίπλοκων προβλημάτων όπως και των εγγενών δυσκολιών διακυβέρνησης των πολύπλευρων και συστημικών προκλήσεων, που αποδυναμώνουν τη νομιμότητα οποιασδήποτε μετάβασης προς τη βιωσιμότητα.
Το φαινόμενο αυτό δημιουργεί μια πίεση στην κοινωνική σταθερότητα και συνοχής και είναι πλέον ορατό σε πολλά μέρη της Ευρώπης. Αυτοί οι πολλαπλοί κίνδυνοι και κρίσεις, απαιτούν μια στάση διαφάνειας στα κανάλια της
επικοινωνίας μας. Δεν προσπάθούμε να παρέχουμε κάποιο ολοκληρωμένο σχέδιο, καθώς η Ευρώπη έχει και επίσης πρόκειται να συνεχίσει να αναθεωρεί τις αφηγήσεις, τις πολιτικές, ακόμη και τους στόχους της. Καλούμε όλους λοιπόν, να αναπτύξουν γνώση που να αναγνωρίζει τις πολλές και νόμιμες προοπτικές της αγοράς όπως, τα έργα REDD+ Reducing Emissions from Deforestation & Forest Degradation, όπως ανέφερε και το SBTI, που υπάρχουν σε θέματα βιωσιμότητας και να προβληματιστούμε σχετικά με τους τρόπους και τις λύσεις που η κοινωνία, οι εταιρείες και τα άτομα μπορούν να εφαρμόσουν σε αυτό το ταξίδι (ESG-Glide PathTM) της Βιωσιμότητας.
Ο κ. Γιάννης Έξαρχος είναι Chief Sustainability Officer at JE Consulting Group.
