Οι πολίτες σε όλο τον κόσμο ανησυχούν για την κλιματική αλλαγή, αλλά αυτή η ανησυχία δεν μεταφράζεται αυτόματα σε υποστήριξη πράσινων πολιτικών. Πολλές πολιτικές για το κλίμα συχνά αντιμετωπίζουν έντονες αντιστάσεις γιατί έχουν και σημαντικές διανεμητικές επιπτώσεις και πολλές φορές επιβαρύνουν δυσανάλογα τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα. Όμως, αν δεν επέλθει επαρκής μείωση εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου μέχρι το 2030 η κλιματική αλλαγή θα είναι πλέον μη αναστρέψιμη.
.
Ως εκ τούτου, η κατανόηση των στάσεων των πολιτών απέναντι στην κλιματική αλλαγή και η ανάλυση των παραγόντων που διαμορφώνουν την υποστήριξη για τις πολιτικές αντιμετώπισής της στις διάφορες χώρες μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικά στον σχεδιασμό αποτελεσματικών πολιτικών.
Πρόσφατη έρευνα του ΔΝΤ, στην οποία συμμετείχαν 30.000 ερωτηθέντες από 28 ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες οικονομίες είχε ως στόχο να καταγράψει το πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, αλλά και από τι εξαρτάται εάν θα υποστηρίξουν ή όχι τις κυβερνητικές πολιτικές για το κλίμα.
Το θετικό είναι ότι, σύμφωνα με την έρευνα, η συντριπτική πλειοψηφία θεωρεί την κλιματική αλλαγή ως άμεση απειλή και αναγνωρίζει ότι η μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου θα πρέπει να αποτελέσει πολιτική προτεραιότητα. Σε όλες τις χώρες, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι ένας κοινός στόχος που μπορεί να επιτευχθεί μόνο με διεθνή συνεργασία και υπό την προϋπόθεση ότι όλες οι χώρες θα υιοθετήσουν μέτρα για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι τόσο στις ανεπτυγμένες οικονομίες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, το μεγαλύτερο ποσοστό των πολιτών πιστεύουν ότι όλες οι χώρες πρέπει να πληρώσουν για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Είναι ανησυχητικό ότι σε πολλές χώρες υψηλό ποσοστό του πληθυσμού δεν γνωρίζει ποιες είναι οι εθνικές δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με την έρευνα, έστω και η βασική ενημέρωση για το ποια είναι τα πιθανά οφέλη μιας πολιτικής για το κλίμα και ποιες θα είναι οι προσδοκώμενες δευτερογενείς θετικές επιδράσεις (όπως η βελτιωμένη ποιότητα του αέρα, καλύτερη υγεία, θέσεις εργασίας) μπορεί να αυξήσει σημαντικά την υποστήριξη των πολιτών για τη συγκεκριμένη πολιτική. Για παράδειγμα, η υποστήριξη για την τιμολόγηση των ανθρακούχων εκπομπών αυξάνεται όταν οι πολίτες ενημερώνονται για το ποια θα είναι η προσδοκώμενη αποτελεσματικότητα της πολιτικής αναφορικά με τη μείωση των εκπομπών και πώς θα κατανεμηθούν τα έσοδα που θα προκύψουν (καθώς οι πολιτικές που προστατεύουν τις οικονομικά ευάλωτες ομάδες λαμβάνουν μεγαλύτερη υποστήριξη).
Καθώς οι χώρες στοχεύουν προς την κλιματική ουδετερότητα, ορισμένες βιομηχανίες, όπως για παράδειγμα η εξόρυξη άνθρακα, θα εκλείψουν, πράγμα που σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να μετεκπαιδευτούν για να μπορέσουν να βρουν απασχόληση σε άλλους τομείς. Αλλά και σε άλλους κλάδους, όπως για παράδειγμα στην αυτοκινητοβιομηχανία, θα επέλθουν σημαντικές αλλαγές στο ποσοστό απασχόλησης, καθώς τα ηλεκτρικά οχήματα χρειάζονται λιγότερο εργατικό δυναμικό για την κατασκευή τους από ό,τι τα οχήματα με κινητήρες εσωτερικής καύσης.
Το ειδικό Ευρωβαρόμετρο με τίτλο "Απόψεις σχετικά με τον δίκαιο χαρακτήρα της πράσινης μετάβασης", που πραγματοποιήθηκε μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου 2022, επιβεβαιώνει ότι σχεδόν εννέα στους δέκα Ευρωπαίους (88%) συμφωνούν ότι η πράσινη μετάβαση δεν θα πρέπει να αφήσει κανέναν στο περιθώριο. Όσον αφορά τις ευκαιρίες που προσφέρει η πράσινη μετάβαση, σχεδόν έξι στους δέκα ερωτηθέντες συμφωνούν ότι οι πολιτικές για την κλιματική αλλαγή θα δημιουργήσουν περισσότερες νέες θέσεις εργασίας απ’ όσες θα καταργήσουν, ενώ το 61% πιστεύει ότι οι θέσεις αυτές θα είναι καλής ποιότητας. Ωστόσο, μόλις λίγοι περισσότεροι από τους μισούς δηλώνουν ότι οι σημερινές τους δεξιότητες τούς επιτρέπουν να συμβάλουν στην πράσινη μετάβαση.
Μια ακόμη έρευνα που εκπονήθηκε στη Γερμανία από το Wittenberg Center for Global Ethics στην οποία συμμετείχαν 2.039 μέλη του γερμανικού εργατικού δυναμικού, καθώς και φοιτητές, αναφέρει πως οι εργαζόμενοι υποστηρίζουν γενικά τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, με το 59% να θεωρεί ότι η μετάβαση πρέπει να επιταχυνθεί. Επιπρόσθετα, το 62% δηλώνει πρόθυμο να αποκτήσει νέα προσόντα για να μπορέσει να εργαστεί σε διαφορετικό κλάδο. Όμως, είναι σημαντικό να σημειωθεί πως το 62% δηλώνει ότι δεν είναι διατεθειμένο να αναλάβει νέα εργασία που θα αποφέρει χαμηλότερες αμοιβές. Επίσης, μόλις το 20% των εργαζομένων δηλώνει πρόθυμο να μετακομίσει σε διαφορετική τοποθεσία για να αναλάβει μια νέα θέση εργασίας, ενώ το 57% δηλώνει ότι δεν θα το έκανε.
Σύμφωνα με άρθρο του Euroactiv, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων θεωρούν πως αυτό που δείχνουν τα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας είναι ότι η πράσινη μετάβαση πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και όχι να αφεθεί μόνο στις αγορές. Συγκεκριμένα, η συμμετοχή συμβουλίων των εργαζομένων στη διαδικασία των συζητήσεων για τη μετάβαση καθώς και η ύπαρξη συλλογικών συμβάσεων μπορούν να εξαλείψουν την αβεβαιότητα που προκύπτει από το γεγονός ότι δεν θα υπάρχουν πλέον οι προηγούμενες θέσεις εργασίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει μια σειρά μέτρων για μια δίκαιη πράσινη μετάβαση με σημαντικά κονδύλια της ΕΕ να διατίθενται για τη στήριξη των κρατών μελών. Επίσης, η σύσταση του Συμβουλίου για τη διασφάλιση μιας δίκαιης μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα παρέχει συγκεκριμένη καθοδήγηση στα κράτη μέλη για τη θέσπιση μέτρων που αφορούν τις εργασιακές και τις κοινωνικές πτυχές της εν λόγω μετάβασης. Όμως, παρά τα μέτρα, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο του 2022, οι Ευρωπαίοι εξακολουθούν και είναι διχασμένοι: μόνο το (50%) πιστεύουν ότι η ΕΕ καταβάλλει επαρκείς προσπάθειες για να διασφαλίσει μια δίκαιη πράσινη μετάβαση.
Συνοψίζοντας, οι έρευνες δείχνουν ότι εάν οι πολίτες έχουν ενημέρωση για την αποτελεσματικότητα και τα οφέλη μιας πολιτικής για το κλίμα συμπεριλαμβανομένων των δευτερογενών θετικών επιδράσεων αυξάνεται σημαντικά η υποστήριξή τους σε αυτήν. Η υποστήριξη αυτή είναι απαραίτητη για την επιτυχία της πράσινης μετάβασης. Επαφίεται στους σχεδιαστές πολιτικής λοιπόν, να εντείνουν την προσπάθεια για πληροφόρηση σχετικά με το ποιο είναι το σχετικό κόστος (και πώς θα μπορούσε να γίνει δίκαιος επιμερισμός του) άλλα και ποια είναι τα οφέλη των διαθέσιμων πολιτικών επιλογών.
Πηγή: Capital.gr
Η Χρύσα Παπαλεξάτου είναι Υπότροφος της Ερευνητικής Έδρας Α. Γ. Λεβέντη στο Παρατηρητήριο Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ
