Η συζήτηση για το κλίμα μπορεί να μοιάζει μακρινή όταν μιλάμε για γκαλερί, μουσεία και εκθέσεις, αλλά ο κόσμος της τέχνης αφήνει ίχνος μεγαλύτερο απ’ όσο παραδέχεται δημοσίως. Αυτό ακριβώς αναδεικνύει η νέα πενταετής έκθεση της Gallery Climate Coalition (GCC), η οποία δείχνει ότι η δημιουργική βιομηχανία μπορεί να μειώσει δραστικά το αποτύπωμά της — αρκεί να το αποφασίσει.
.
Σύμφωνα με την έκθεση «Five-Year Review of Climate Action in the Visual Arts», που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του London Art+Climate Week και σε χρονική σύμπτωση με την COP30 στη Βραζιλία, το 80% των μελών που ξεκίνησαν να μετρούν τις εκπομπές τους το 2019 έχουν ήδη πετύχει μείωση της τάξης του 25%. Με αυτόν τον ρυθμό, η GCC αναμένει ότι τα μέλη της θα μπορέσουν να φτάσουν σε μείωση 50% έως το 2030 — έναν στόχο που για άλλους τομείς της οικονομίας φαντάζει ακόμη μακρινός.
Η GCC, που ιδρύθηκε το 2020, έχει εξελιχθεί από μια πρωτοβουλία 200 γκαλερί σε έναν διεθνή συνασπισμό 2.000 μελών σε 60 χώρες. Ανάμεσά τους, μεγάλα ονόματα όπως το MoMA, η Barbican Art Gallery, η Art Basel και ο οίκος Hauser & Wirth. Το εύρος αυτό επιτρέπει, για πρώτη φορά, μια πραγματική εικόνα για το τι σημαίνει «εκπομπές» στον κόσμο των εικαστικών: μεταφορές έργων τέχνης, αεροπορικά ταξίδια, ενέργεια για εκθέσεις και εκδηλώσεις. Μόνο αυτά ευθύνονται για το 80% έως 95% του συνολικού αποτυπώματος των μελών. Ακόμη πιο ενδεικτικό, το 22% των μεγαλύτερων οργανισμών παράγει σχεδόν το μισό των συνολικών εκπομπών του συνασπισμού.
Στην παρουσίαση της έκθεσης, ο σύμβουλος της GCC Danny Chivers ήταν κατηγορηματικός: «Οι εκπομπές της τέχνης είναι δυσανάλογα υψηλές για το μέγεθος του κλάδου». Η Frances Morris, πρώην διευθύντρια της Tate Modern και σήμερα πρόεδρος της GCC, το διατύπωσε με ακόμη πιο πολιτικό τόνο: «Τα επόμενα πέντε χρόνια θα καθορίσουν την κληρονομιά του εικαστικού τομέα στη μετάβαση για το κλίμα. Η δημιουργία και η κλιματική δράση πρέπει να προχωρήσουν μαζί».
Η έκθεση αναδεικνύει όμως και κάτι ακόμη: όταν οι οργανισμοί αποφασίσουν να δράσουν, τα αποτελέσματα είναι άμεσα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Christie’s London, που μέσα σε πέντε χρόνια μείωσε τις εκπομπές του κατά 69%, υιοθετώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, περιορίζοντας την έκδοση έντυπων καταλόγων και μειώνοντας αισθητά τα επαγγελματικά ταξίδια. Η στροφή αυτή δεν έγινε από ρομαντισμό – αλλά από μια διοικητική αναγνώριση ότι το παλιό μοντέλο δεν είναι πλέον βιώσιμο ούτε επιχειρησιακά ούτε οικονομικά.
Όπως σημείωσε η Morris, «τα δεδομένα δείχνουν ότι όταν ο εικαστικός κόσμος μετρά, σχεδιάζει και πράττει, οι εκπομπές μειώνονται». Ωστόσο τόνισε ότι το κλίμα δεν είναι απλώς ένας τεχνικός στόχος. «Η κρίση δεν προέρχεται μόνο από τις εκπομπές αλλά από οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά συστήματα που κανονικοποιούν την υπερκατανάλωση και την αποκοπή από τον κόσμο γύρω μας. Η τέχνη έχει κρίσιμο ρόλο στο να μεταμορφώσει αυτά τα συστήματα».
Η GCC, που ιδρύθηκε το 2020, έχει εξελιχθεί από μια πρωτοβουλία 200 γκαλερί σε έναν διεθνή συνασπισμό 2.000 μελών σε 60 χώρες.