Για δεκαετίες, το ξύλο θεωρούνταν σχεδόν αυτονόητα το «πράσινο» υλικό της αρχιτεκτονικής. Ανανεώσιμο, φυσικό, με χαμηλότερο αποτύπωμα από το σκυρόδεμα ή το ατσάλι. Όμως αυτή η βεβαιότητα αρχίζει να ραγίζει. Όπως επισημαίνει άρθρο του Architect Magazine, η σύγχρονη βιώσιμη αρχιτεκτονική στρέφεται ολοένα και περισσότερο σε υλικά που μέχρι πρότινος θεωρούνταν απλώς αγροτικά απόβλητα.
.
Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα και ερευνητή υλικών Blaine Brownell, η σχέση γεωργίας και αρχιτεκτονικής δεν είναι καινούργια. Στις προ-βιομηχανικές κοινωνίες, τα υλικά δόμησης ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τη γη και την καλλιέργεια: άχυρο, πηλός, φυτικές ίνες. Η μαζική στροφή σε μη ανανεώσιμους πόρους διέκοψε αυτή τη σύνδεση, όμως η κλιματική κρίση και οι πιέσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα την επαναφέρουν στο προσκήνιο.
Η αξιοποίηση αγροτικών υπολειμμάτων, όπως φλοιοί ρυζιού, άχυρο και κάνναβη, προσφέρει ένα κρίσιμο πλεονέκτημα: δεν ανταγωνίζεται την παραγωγή τροφίμων ούτε την ξυλεία για τους ίδιους φυσικούς πόρους. Αντίθετα, μετατρέπει ένα πρόβλημα διαχείρισης αποβλήτων σε πρώτη ύλη για την κατασκευή κελυφών, επενδύσεων και μονωτικών υλικών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα υλικά από φλοιό ρυζιού. Σε περιοχές με έντονη ρυζοκαλλιέργεια, όπως το Δέλτα του Μισισιπή, οι φλοιοί συχνά καίγονται ή απορρίπτονται. Νέα σύνθετα υλικά, όμως, τους μετατρέπουν σε ανθεκτικές επενδύσεις όψεων, αντικαθιστώντας την ξυλεία και μειώνοντας την πίεση στα δάση. Αντίστοιχα, ευρωπαϊκές λύσεις βασισμένες αποκλειστικά σε φυσικά συστατικά –χωρίς πλαστικά– επιτυγχάνουν υψηλή αντοχή σε υγρασία, θαλάσσια περιβάλλοντα και φθορά, αμφισβητώντας την ιδέα ότι μόνο το ξύλο «αναπνέει» σωστά στο κέλυφος ενός κτιρίου.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το άχυρο, ένα από τα πιο άφθονα αγροτικά υπολείμματα παγκοσμίως. Μέσα από τεχνολογίες όπως οι προσανατολισμένες πλάκες άχυρου, το υλικό αποκτά μηχανική αντοχή και ανθεκτικότητα στην υγρασία, καθιστώντας το κατάλληλο όχι μόνο για εσωτερικές εφαρμογές αλλά και για δομικά στοιχεία και εξωτερικά κελύφη. Η δυναμική του είναι τέτοια, ώστε θα μπορούσε να εκτοπίσει σημαντικές ποσότητες ξυλείας σε παγκόσμια κλίμακα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κάνναβη. Με ταχεία ανάπτυξη, θετική επίδραση στην υγεία του εδάφους και υψηλή ικανότητα δέσμευσης άνθρακα, εξελίσσεται σε πολυεργαλείο βιώσιμης δόμησης. Από μονωτικά υλικά έως σύνθετα πάνελ και το λεγόμενο hempcrete, η κάνναβη προσφέρει λύσεις τόσο για εσωτερικές όσο και για εξωτερικές εφαρμογές, συχνά με δυνατότητα κομποστοποίησης στο τέλος του κύκλου ζωής τους.
Το βασικό συμπέρασμα του άρθρου είναι σαφές: το ξύλο δεν μπορεί πλέον να θεωρείται από προεπιλογή το πιο βιώσιμο υλικό. Η αυξανόμενη ζήτηση, η αποψίλωση και οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί αποκαλύπτουν τα όρια του «πράσινου μύθου» του. Αντίθετα, τα αγροτικά απόβλητα ανοίγουν έναν νέο δρόμο, όπου η αρχιτεκτονική δεν αντλεί απλώς από τη φύση, αλλά επαναχρησιμοποιεί τα υπολείμματά της με τρόπο κυκλικό και αποδοτικό.
Πηγή: Architect Magazine
H σύγχρονη βιώσιμη αρχιτεκτονική στρέφεται ολοένα και περισσότερο σε υλικά που μέχρι πρότινος θεωρούνταν απλώς αγροτικά απόβλητα.