Η Ελλάδα εμφανίζει ένα σύνθετο αλλά αποκαλυπτικό προφίλ στις εκπομπές CO₂, όπως προκύπτει από τον ανανεωμένο παγκόσμιο πίνακα δεδομένων του Financial Times, που συγκεντρώνει πληροφορίες για 193 χώρες χρησιμοποιώντας στοιχεία από Climate Watch, International Energy Agency και Ηνωμένα Έθνη. Ο διαδραστικός πίνακας, στην πέμπτη του έκδοση από την εποχή της COP26 στη Γλασκώβη, λειτουργεί ως barometer της πραγματικής προόδου κάθε χώρας: τις συνολικές εκπομπές, την κατανάλωση ενέργειας, τη συμμετοχή των ΑΠΕ και το πού πηγαίνουν οι κλιματικοί στόχοι.
.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι ετήσιες εκπομπές εκτιμώνται στα 76,8 εκατομμύρια τόνους CO₂e για το 2022, κατατάσσοντας τη χώρα στην 67η θέση παγκοσμίως, με μερίδιο 0,15% των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών. Παρότι μικρή σε παγκόσμια κλίμακα, η Ελλάδα καταγράφει μία αύξηση 0,60% σε ετήσια βάση – ένδειξη ότι η πτωτική πορεία της προηγούμενης δεκαετίας δεν είναι δεδομένο ότι θα συνεχιστεί χωρίς νέα πολιτική ώθηση.
Το ιστορικό γράφημα δείχνει το χαρακτηριστικό “βουνό” ελληνικών εκπομπών: άνοδος μέχρι τα μέσα των 2000s, πτώση απότομα μετά την οικονομική κρίση, σταθεροποίηση και τα τελευταία χρόνια μια ήπια ανοδική τάση. Οι περίοδοι μεγάλης μείωσης (έως και –12% ετησίως) συμπίπτουν με τα χρόνια βαριάς δημοσιονομικής προσαρμογής, όταν η κατανάλωση ενέργειας βούλιαξε από την ύφεση, όχι από πράσινη μετάβαση. Αυτό είναι κρίσιμο, γιατί δείχνει πως η Ελλάδα χρειάζεται ενεργή, πολιτικά στοχευμένη πολιτική για να επιτύχει μελλοντική, διατηρήσιμη μείωση εκπομπών – όχι μια ύφεση που τις μειώνει παθητικά.
Το ενεργειακό μείγμα, ωστόσο, είναι η πιο ενδιαφέρουσα παράμετρος: ΑΠΕ 49%, ορυκτά καύσιμα 51% στη ηλεκτροπαραγωγή. Το σχεδόν τέλειο μισό-μισό δείχνει μια χώρα στη μέση της ενεργειακής μετάβασης, σαφώς πιο μπροστά από άλλες οικονομίες της περιοχής, αλλά ακόμη μακριά από την πλήρη απεξάρτηση. Η πρόοδος στις ΑΠΕ — κυρίως αιολικά και φωτοβολταϊκά — είναι εντυπωσιακή σε σύγκριση με μια δεκαετία πριν, όμως η εξάρτηση από το φυσικό αέριο παραμένει υψηλή, κάτι που εκθέτει την Ελλάδα στις γεωπολιτικές διακυμάνσεις και στην αστάθεια τιμών.
Το FT Dashboard υπενθυμίζει επίσης τη σημασία των επίσημων εθνικών δεσμεύσεων. Τα λεγόμενα NDCs (nationally determined contributions) είναι τα νομικά δεσμευτικά σχέδια κάθε χώρας για τη μείωση των εκπομπών. Αυτά έπρεπε να επικαιροποιηθούν έως τις 10 Φεβρουαρίου 2025, ενόψει της δεκαετίας από τη Συμφωνία των Παρισίων. Παρά το ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα, μόνο λίγες χώρες τήρησαν την προθεσμία, ενώ οι υπόλοιπες πιέστηκαν να φέρουν τα νέα τους σχέδια στις εργασίες της COP30 στο Μπελέμ της Βραζιλίας. Μέχρι την έναρξη της συνόδου, ακόμη εκκρεμούσε η υποβολή του NDC από την Ινδία — ένα από τα μεγαλύτερα κλιματικά «βάρη» παγκοσμίως, αν και με πολύ χαμηλές κατά κεφαλήν εκπομπές.
Το ευρύτερο πλαίσιο δυσκολεύει την αξιολόγηση. Η αποχώρηση των ΗΠΑ για δεύτερη φορά από τη Συμφωνία του Παρισιού υπό τον πρόεδρο Τραμπ, σε συνδυασμό με την πρόθεσή του να επεκτείνει την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, έχει υπονομεύσει τη διεθνή συνεργασία. Η απουσία της μεγαλύτερης ιστορικά πηγής εκπομπών δημιουργεί ένα γεωπολιτικό κενό όπου χώρες όπως η Κίνα αναλαμβάνουν μεγαλύτερο ρόλο, ενώ η Ευρώπη προσπαθεί να διασώσει τις φιλοδοξίες της κλιματικής μετάβασης με πιο αυστηρούς κανόνες.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα βρίσκεται σε μια ευαίσθητη ισορροπία. Έχει μειώσει τις εκπομπές της σημαντικά σε σχέση με τα επίπεδα του 2005 και έχει πια μια μείξη ενέργειας που δεν θυμίζει σε τίποτα την εποχή του λιγνίτη. Ταυτόχρονα όμως, η στασιμότητα των τελευταίων ετών και η μικρή ετήσια αύξηση δείχνουν ότι η πορεία δεν είναι δεδομένη. Αν δεν υπάρξει επιτάχυνση — ειδικά σε ηλεκτρικές μεταφορές, αποθήκευση ενέργειας, ενεργειακή απόδοση κτηρίων και πράσινη βιομηχανία — η χώρα κινδυνεύει να μείνει στη «μεσαία κατηγορία» της κλιματικής προσπάθειας.
Το FT συνδέει τη συζήτηση με ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα: οι δεσμεύσεις είναι σημαντικές, αλλά η λογοδοσία ακόμη πιο κρίσιμη. Το νέο dashboard επιτρέπει για πρώτη φορά στους πολίτες, ερευνητές και κυβερνήσεις να συγκρίνουν με ακρίβεια την πραγματική απόδοση κάθε χώρας απέναντι στους κλιματικούς της στόχους. Για την Ελλάδα, αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι η μετάβαση βρίσκεται σε εξέλιξη αλλά είναι εύθραυστη — και ότι η επόμενη πενταετία θα κρίνει αν θα βρεθεί στην πρωτοπορία ή σε μια ομάδα χωρών που «κάνουν αρκετά για να δείχνουν θετικές, αλλά όχι αρκετά για να αλλάξει η πραγματικότητα».
Πηγή: Financial Times
Το ιστορικό γράφημα δείχνει το χαρακτηριστικό “βουνό” ελληνικών εκπομπών: άνοδος μέχρι τα μέσα των 2000s, πτώση απότομα μετά την οικονομική κρίση, σταθεροποίηση και τα τελευταία χρόνια μια ήπια ανοδική τάση.