Με τα χρόνια και την εξάσκηση, θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο περισσότερος κόσμος έχει μάθει να χειρίζεται σωστά τόσο τους πράσινους όσο και τους μπλε κάδους των πόλεων. Η ανακύκλωση είναι μια διαδικασία απαραίτητη για την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα κοινοτήτων και πόλεων, ενώ η εφαρμογή της ανακύκλωσης που επιστρέφει αξία στον πολίτη (ακόμα και σε μικρή κλίμακα) δίνει έναν ανανεωτικό αέρα και σημαντικό κίνητρο για τη δέσμευση του πολίτη στην κυκλική οικονομία. Εκτός από τους πράσινους και μπλε κάδους, στις πόλεις έχουν τοποθετηθεί πλέον και οι καφέ κάδοι ανακύκλωσης, αν και η ενημέρωση για τη χρήση τους παραμένει περιορισμένη. Για τον λόγο αυτό, ο Δήμος Αθηναίων υλοποιεί συνεχώς δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης σε όλο τον αστικό ιστό, ενθαρρύνοντας τους πολίτες να συμμετέχουν πιο ενεργά.
Οι καφέ κάδοι έχουν σχεδιαστεί για να συγκεντρώνουν τα βιοαπόβλητα, δηλαδή τα υπολείμματα τροφών (φρούτα, λαχανικά, κρέας, ψάρι, δημητριακά κτλ), αλλά και τα σκουπίδια που προκύπτουν από την περιποίηση του κήπου, όπως κλαδιά, γκαζόν, πριονίδια κτλ. Για να καταλάβουμε τη σημασία τους, αρκεί να σκεφτούμε ότι μια τετραμελής οικογένεια παράγει περίπου 450–650 κιλά οργανικά απορρίμματα τον χρόνο. Με την κατάλληλη συλλογή και επεξεργασία, όλα αυτά τα απορρίμματα μπορούν να αποκτήσουν μια δεύτερη ζωή και να μετατραπούν σε φυτικό, άριστης ποιότητας λίπασμα το οποίο μπορεί να επιστρέψει στην κοινότητα.
«Η σωστή συλλογή και κομποστοποίηση των οργανικών αποβλήτων δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική πρακτική, αλλά μια πράξη ευθύνης απέναντι στο μέλλον των πόλεων μας. Μέσα από τη διαλογή στην πηγή και την αξιοποίηση των βιοαποβλήτων, περιορίζεται δραστικά ο όγκος των σκουπιδιών που καταλήγει στους ΧΥΤΑ, μειώνονται οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και παράγεται φυσικό λίπασμα υψηλής ποιότητας. Παράλληλα, ενισχύεται η τοπική κυκλική οικονομία, μειώνονται τα δημοτικά έξοδα διαχείρισης απορριμμάτων και καλλιεργείται στους πολίτες μια νοοτροπία περιβαλλοντικής συνείδησης και συμμετοχικής δράσης. Η κομποστοποίηση αποτελεί, συνεπώς, ένα από τα πιο ουσιαστικά και αποδοτικά βήματα προς μια πιο βιώσιμη και ανθεκτική πόλη», λέει στο www.esgstories.gr η Αντιδήμαρχος Καθαριότητας και Ανακύκλωσης του Δήμου Αθηναίων, Ρωξάνη Μπέη.
Επέκταση του Δικτύου
Στην κατεύθυνση της διαχείρισης των οργανικών, ο Δήμος Αθηναίων έχει δημιουργήσει ένα συνολικό πρόγραμμα με σταδιακή επέκταση στις επτά δημοτικές κοινότητες, φιλοδοξώντας να ενημερωθεί το σύνολο των πολιτών και κατά συνέπεια η χρήση του καφέ κάδου να γίνει μια καθημερινή και αυτόματη συνήθεια. Μέχρι τον Ιούνιο του 2025 στον Δήμο υπήρχαν 1.190 κάδοι, εκ των οποίων οι 760 εξυπηρετούσαν μεγάλους παραγωγούς βιοαποβλήτων όπως ξενοδοχεία, νοσοκομεία και λαϊκές αγορές, ενώ οι 430 αφορούσαν τους οικιακούς παραγωγούς. Μάλιστα, το 2025 αποτέλεσε χρονιά-ορόσημο, μιας και για πρώτη φορά καλύφθηκαν και οι 33 λαϊκές αγορές με κάδους συλλογής, ενώ συνολικά μέσα στο πρώτο εξάμηνο συλλέχθηκαν πάνω από 2.600 τόνοι βιοαποβλήτων.
«Ο Δήμος έχει επενδύσει ιδιαίτερα στη συλλογή βιοαποβλήτων από οικίες, που πλέον καλύπτει σχεδόν το 30% της συνολικής ποσότητας. Στον αστικό εξοπλισμό έχουν τοποθετηθεί σαφείς οδηγίες για τον σωστό τρόπο απόρριψης, ενώ για πρώτη φορά εκδόθηκε και το εγχειρίδιο “Οδηγίες για πέταμα”, ένας πρακτικός οδηγός που δείχνει με απλό και κατανοητό τρόπο τι πετάμε σε κάθε κάδο, πότε και πώς. Είναι ένα εργαλείο που διευκολύνει την καθημερινότητα του πολίτη και ταυτόχρονα συμβάλλει σε μια πιο καθαρή και βιώσιμη Αθήνα», επισημαίνει η κα. Μπέη.
Η ανάπτυξη του δικτύου καφέ κάδων ξεκίνησε πιλοτικά το 2024 στην 5η Δημοτική Κοινότητα (Άνω Πατήσια), με δράσεις ενημέρωσης και διανομή εξοπλισμού σε 220 πολυκατοικίες. Στη συνέχεια επεκτάθηκε με παρεμβάσεις σε διαφορετικές γειτονιές:
- Στην 3η ΔΚ (Πλατεία Μερκούρη), τον Σεπτέμβριο 2024 με δωρεάν διανομή οικιακών κάδων και σακουλών, συνοδευόμενη από ενημερωτικές επιστολές στους ενοίκους.
- Στην 7η ΔΚ (Ελληνορώσων), τον Μάιο 2025 τοποθετήθηκαν περίπου 80 κάδοι με βιοφίλτρα και βαρυτική κλειδαριά, ενώ πραγματοποιήθηκε δράση στην Πλατεία Πηνελόπης Δέλτα και στη Λαϊκή Αγορά Αχιλλέως Κύρου.
- Στην 6η ΔΚ (Πλατεία Καλλιγά), τον Ιούνιο 2025 εγκαταστάθηκαν 20 νέοι κάδοι με βιοφίλτρα σε συνεργασία με το 21ο Δημοτικό Σχολείο, όπου οι μαθητές συμμετείχαν ενεργά στην ενημέρωση και τη διανομή εξοπλισμού.
- Στην 2η ΔΚ (Παγκράτι), από τον Ιούλιο 2025 τοποθετήθηκαν 12 κάδοι γύρω από την Πλατεία Προσκόπων, με κατ’ οίκον διανομή μικρών κάδων 10lt σε νοικοκυριά και συνεργασία με καταστήματα εστίασης.
Έτσι, μέχρι το τέλος του 2025, πέντε δημοτικές κοινότητες συμμετέχουν ενεργά στο Πρόγραμμα Οικιακής Συλλογής Βιοαποβλήτων.
Καινοτομίες
Ο Δήμος Αθηναίων έχει προμηθευτεί νέο σύγχρονο εξοπλισμό: καπάκια με βιοφίλτρο που περιορίζουν οσμές, έντομα και ζωύφια έως και για 14 ημέρες, αποτρέποντας παράλληλα τη δημιουργία μούχλας στο εσωτερικό του κάδου, καθώς και βαρυτικές κλειδαριές που αποτρέπουν την αλόγιστη χρήση και εξασφαλίζουν ότι ο κάδος χρησιμοποιείται αποκλειστικά για βιοαπόβλητα.
«Με αυτά τα μέτρα η χρήση του καφέ κάδου γίνεται πιο εύκολη και πρακτική για τους πολίτες, ενώ ταυτόχρονα μειώνονται οι δυσκολίες που συχνά αποθαρρύνουν τη συμμετοχή τους», εξηγεί η κα. Μπέη.
Δράσεις Ενημέρωσης
Παράλληλα, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση όλων των ηλικιών. Ο Δήμος Αθηναίων οργανώνει επισκέψεις σε σχολεία με βιωματικά εργαστήρια, παρουσιάσεις και θεατρικά παιχνίδια, δράσεις σε Λέσχες Φιλίας για την ενημέρωση των μεγαλύτερων ηλικιών και παρεμβάσεις σε λαϊκές αγορές με δωρεάν διανομή εξοπλισμού και εκπαίδευση των πωλητών.
Οι καφέ κάδοι στο Παγκράτι
Στο πλαίσιο της ευρύτερης επέκτασης του Προγράμματος Οικιακής Συλλογής Βιοαποβλήτων, το Τμήμα Εναλλακτικής Διαχείρισης Βιοαποβλήτων του Δήμου, σχεδιάζει την επέκταση του δικτύου των καφέ κάδων στην 2η Δημοτική Κοινότητα και συγκεκριμένα στην Περιοχή του Παγκρατίου. Μέχρι στιγμής το Παγκράτι διαθέτει καφέ κάδους που εξυπηρετούν αποκλειστικά μεγάλους παραγωγούς (13 supermarkets και 6 ξενοδοχεία), ενώ η ένταξη των οικιακών παραγωγών ξεκίνησε μόλις τον Ιούλιο με 12 κάδους γύρω από την Πλατεία Προσκόπων.
Για τον Οκτώβριο σχεδιάζεται ένα σημαντικό scale-up αυτής της προσπάθειας: 92 νέοι κάδοι των 240 λίτρων, door to door ενημερώσεις και κατ΄οίκον διανομή δωρεάν καφέ κάδων των 10 λίτρων για τα νοικοκυριά. Φυσικά απ΄το πρόγραμμα δεν θα μπορούσαν να λείπουν και τα σχολεία, μιας και τα πιτσιρίκια είναι το παρόν και βασικά το μέλλον. «Η ευαισθητοποίηση των παιδιών αποτελεί κρίσιμο κομμάτι της στρατηγικής. Μέσα από βιωματικά εργαστήρια, παρουσιάσεις, θεατρικά παιχνίδια και διαδραστικές δράσεις, τα σχολεία συμμετέχουν ενεργά στην εκπαίδευση γύρω από τη σωστή διαχείριση των οργανικών απορριμμάτων. Τα παιδιά εκπαιδεύονται στον σωστό διαχωρισμό, ενώ ενισχύεται η περιβαλλοντική τους συνείδηση και η διάθεση συμμετοχής σε πρακτικές βιωσιμότητας ήδη από μικρή ηλικία» σημειώνει ο προϊστάμενος του Τμήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων, Χαράλαμπος Φωτάκης.
Σημαντική θα είναι και η συμβολή των λαϊκών αγορών, που αποτελούν έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς βιοαποβλήτων. Συγκεκριμένα, αναμένεται επίσης δωρεάν διανομή εξοπλισμού στην κεντρική λαϊκή αγορά του Παγκρατίου που θα κάνει την διαδικασία πιο εύκολη και πιο προσιτή. «Η παρέμβαση στις λαϊκές αγορές περιλαμβάνει την τοποθέτηση ειδικών κάδων συλλογής οργανικών, την εκπαίδευση των πωλητών σχετικά με τον σωστό διαχωρισμό υπολειμμάτων, καθώς και τη διανομή κάδων και εξοπλισμού χωρίς κόστος. Η δράση αυτή έχει ως αποτέλεσμα τη συλλογή σημαντικών ποσοτήτων βιοαποβλήτων σε εβδομαδιαία βάση, μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των αγορών και ενισχύοντας τη συνολική απόδοση του προγράμματος κομποστοποίησης στον Δήμο» υπογραμμίζει η κα. Μπέη.
Ο Δήμος Αθηναίων πραγματοποιεί ένα ευρύ πρόγραμμα συλλογής βιοαποβλήτων, με μετέπειτα μετατροπή σε λίπασμα. Μέσα στον Οκτώβριο η 2η δημοτική κοινότητα θα βρεθεί στο επίκεντρο της δράσης.