Η εφαρμογή του νέου Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ 2), προγραμματίζεται να ξεκινήσει το 2027, ωστόσο ήδη εγείρονται προβληματισμοί σχετικά με το ποσοστό επιβάρυνσης του τελικού καταναλωτή από αυτή την αλλαγή. Επι της ουσίας, αυτό που διαχωρίζει το νέο ΣΕΔΕ από το ισχύον, είναι η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής. Ενώ το ΣΕΔΕ 1 αφορούσε τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, τις αερομεταφορές, και τους τομείς ηλεκτροπαραγωγής, με την τροποποίηση του 2027 θα εντάσσονται στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων και τα κτίρια, αλλά και ο τομέας των μεταφορών. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι το μέτρο θα επιβαρύνει τους παρόχους καυσίμων, οι οποίοι με τη σειρά τους θα το μετακυλύουν στους τελικούς καταναλωτές.
.
Εν αναμονή του νέου ΣΕΔΕ, και με την πρόσφατη επίσημη κατάθεση των δράσεων απορρόφησης του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου (4,78δισ. EUR), το Green Tank ολοκλήρωσε μια έρευνα μελέτης των πιθανών επιπτώσεων του ΣΕΔΕ 2 στα πιο ευάλωτα νοικοκυριά, ενώ παρουσίασε και μια σειρά λύσεων πολιτικής.
Καταρχάς, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Green Tank με στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ, το 26,5% του ελληνικού πληθυσμού είναι ενεργειακά ευάλωτο, ενώ το 13,9% μεταφορικά ευάλωτο. Με την εφαρμογή του νέου συστήματος εκτιμάται οτι οι δαπάνες των ευαλωτων νοικοκυριών θα αυξηθούν μεταξύ 833 εκατ. EUR και 1,6 δισ EUR την περίοδο 2027-2032. Παράλληλα λόγω των επιβαρύνσεων, αναμένεται η ενεργειακή ευαλωτότητα να αυξηθεί κατά 0,9%-1,5%, και η μεταφορική ευαλωτότητα περίπου 1,1% με 2,1%, μια πρόβλεψη που καθιστά την δρομολόγηση υποστηρικτικών μέτρων αναγκαία από πλευράς Πολιτείας.
Για την στήριξη των προαναφερθέντων κοινωνικών ομάδων, η ερευνητική ομάδα του Green Tank, προτείνει χρήση των πόρων από το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο (ΚΚΤ), αλλά και χρήση των αποθεματικών από το ΣΕΔΕ 1. Αξίζει να σημειωθεί ότι ούτως ή άλλως το Όραμα της Κομισιόν για την δημιουργία των ΚΚΤ για τα 27 κράτη-μέλη, ύψους 86,7 δισ . Είναι ακριβώς η αντιμετώπιση του κοινωνικού αντικτύπου της ενεργειακής μετάβασης.
Σύμφωνα με την ανάλυση, προτείνουν καταβολή άμεσης εισοδηματικής στήριξης ύψους 742 εκατ.EUR έως 1,42 δισ EUR, δηλαδή 15,5%-29,7% του Ταμείου. Υπογραμμίζεται ότι το όριο που έχει θέσει ο Κανονισμός για τη συγκεκριμένη παροχή είναι 37,5%. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό υποστηρίζονται λύσεις όπως η κοινωνική κατοικία, οι ήπιες ή ριζικές ανακαινίσεις, οι αντλίες θερμότητας και τα φωτοβολταϊκά (ατομικά ή μέσω ενεργειακών κοινοτήτων) σε συγκεκριμένους υποπληθυσμούς. Μέτρα σαν αυτά έχουν κοστολογηθεί ανάμεσα στα 6,8 και 8,4 δισ για την περίοδο 2027-2032, και αναμένεται να ανακουφίσουν περίπου 300 χιλιάδες νοικοκυριά.
Αναφορικά με τη μείωση της μεταφορικής ευαλωτότητας, προτείνεται η επιδότηση χρονομίσθωσης ηλεκτρικών οχημάτων στις περιφέρειες και εκπτώσεις σε μέσα μαζικής μεταφοράς στις μεγάλες πόλεις, με εκτιμώμενο κόστος 1,18-1,28 δισ . EUR και αναμενόμενο όφελος για περίπου 262-282 χιλιάδες νοικοκυριά. Παράλληλα, προτείνεται η διάθεση επιπλέον 3,2-4,3 δισ . EUR για την αναβάθμιση των συγκοινωνιακών υποδομών, όπως τα ΜΜΜ, οι σιδηρόδρομοι και τα λεωφορεία, αξιοποιώντας πόρους και πέραν του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα.
Σχετικά με την κάλυψη του συνολικού κόστους των προτεινόμενων δράσεων, που εκτιμάται σε 11,9-15,5 δισ . EUR, το Green Tank προτείνει είτε την πλήρη αξιοποίηση των πόρων του ΚΚΤ, είτε μόχλευση με πόρους από τη δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπών του ΣΕΔΕ 2 (2,75–6,34 δισ EUR) και μέρος των εσόδων του ΣΕΔΕ1 (4,33 δισ . EUR).
Σε σχετική έρευνα που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα από το Green Tank αναλύεται το πιθανό κοινωνικό αντίκτυπο του νέου ΣΕΔΕ για κτίρια και μεταφορές, καθώς προτείνονται λύσεις για να μην πληρώσουν τη “ζημιά” οι καταναλωτές.